چکیده:
در پژوهش حاضر، پس از برشمردن مشخصههای استاندارد ترجمة فیلم و مقایسة مراحل عملی این نوع ترجمه در ایران با مشخصههای ذکرشده، معیارهایی برای ارزیابی کیفیت ترجمة فیلم معرفی میشود. بدینمنظور، مدل ارزیابی آندره دوسار- که برای ترجمة ادبی و براساس «حذفیات، اضافات و انتقال معنا» طرحریزی شده است- مدنظر قرار میگیرد و کارکرد و اعتبار آن برای ارزیابی ترجمة فیلم بررسی میشود. انتقال معنای کامل، انسجام متن، زبان و سبک ترجمه، مباحثی هستند که بهعنوان معیار ارزیابی به آنها توجه شده است. برای عینیتبخشیدن به این پژوهش، از دو فیلم فرانسوی همسرایان و یکشنبة طولانی نامزدی- که نسخة دوبلهشدة آنها بارها از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده- مثالهایی ارائه میشود.
خلاصه ماشینی:
انتقال معنا، ترجمۀ فیلم ، دوبلاژ، مدل ارزیابی، مدل دوسار، همسرایان ، یکشنبۀ طولانی نامزدی مقدمه ترجمۀ دیداری- شنیداری، از سال ١٩٢٩ که شرکت های فیلم سازی اروپایی و آمریکایی شروع به دوبلۀ محصولات خود کردند، مورد توجه بوده است ، ولی در مقایسه با ترجمۀ متون ، حوزه ای نوپا در ترجمه محسوب میشود.
در این پژوهش ، کارکرد مدل ارزیابی آندره دوسار١، یکی از نظریه پردازان مطالعات ترجمه - که براساس «حذفیات ، اضافات و انتقال معنا» (٢٠٠٥: ١٠٧) در متن ادبی طرح ریزیشده ، برای ارزیابی ترجمۀ فیلم بررسی می شود.
آندره دوسار در راستای ارائۀ مدل جدید خود، مدل سه گانۀ مذکور را که مورد تأیید بسیاری از نظریه پردازان علم ترجمه بود، مبهم می داند و مدلی جدید را برای ارزیابی ترجمۀ ادبی معرفی می کند؛ زیرا براساس تعاریف ، امکان دارد گاهی «ترجمۀ اشتباه »٣ و «ترجمۀ نامطلوب »٤ معادل یکدیگر درنظر گرفته شوند؛ علاوه براین ، یکی از تفاوت های عمدة مدل آندره دوسار با مدل سه گانه آن است که مدل سه گانه ، تنها به اشتباهات و جنبه های منفی در ترجمه میپردازد؛ درحالی که مدل پیشنهادی آندره دوسار به بررسی جنبه های مثبت در ترجمه اشاره میکند؛ بی آنکه از بررسی اشتباهات و کاستی ها غفلت کند.
برای اینکه بررسی ترجمۀ فیلم در مطالعۀ حاضر جنبۀ عینی به خود بگیرد، مثال هایی از ترجمه و دوبلۀ دو فیلم فرانسوی همسرایان ١ و یکشنبۀ طولانی نامزدی ٢- که نسخۀ دوبله شدة آن ها چندین بار از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده - انتخاب شده است که به تناسب هر مبحث عنوان میشود.
پیش از این اشاره شد که وظیفۀ مترجم فیلم آن است که هم از نظر لغوی و هم از لحاظ سینک زنی، معادل های مناسب را انتخاب کند، اما در ایران کار سینک زنی اغلب برعهدة مدیر دوبلاژ قرار میگیرد.