چکیده:
با توجه به جايگاه مهم بازار، در اين مقاله، تغييرات اخلاق كسب و كار در بازار و عوامل موثر بر آن بررسي مي شود. منظور از تغيير اخلاق كسب و كار، تغيير در پايبندي به قواعد اخلاق كسب و كار مبتني بر دين اسلام، طي يك بازه زماني شصت ساله است. مباني نظري اين تحقيق نظريه هاي دوركيم، وبر و ديدگاه نوسازي و روش جمع آوري داده ها، مصاحبه عميق اكتشافي و روش تحليل داده ها تحليل مضموني است. مشاركت كنندگان تحقيق شامل 36 نفر از چهار نسل بازاريان بودند كه در سال 1394 در شهر بابل به فعاليت خرده فروشي اشتغال داشتند. يافته هاي تحقيق حكايت از آن دارد كه تغييرات رخ داده در سطح فرهنگي به تدريج موجب رواج ماديگرايي و افزايش سطح توقعات در جامعه گرديد. همچنين كاهش ارتباط بازاريان با مسجد، ضعف دانش ديني و كاهش پايبندي آنان به برخي از ابعاد دينداري را به همراه داشت. از سوي ديگر، تضعيف آموزش استاد ـ شاگردي، تضعيف جايگاه نهاد مذهب در آموزش قواعد اخلاق كسب و كار، همراه با عملكرد نامطلوب سازمان هاي صنفي، اجتماعي شدن حرفه اي نيروهاي تازه وارد را دستخوش نابساماني نمود. در كنار اين تغييرات، شرايط نامناسب اقتصادي، همراه با رشد ناهنجاري هاي اجتماعي حساسيت اخلاقي بازاريان را براي پايبندي به اخلاق كسب و كار كاهش داد.
خلاصه ماشینی:
(موسايي ، ١٣٨٢: ٧-٢) همچنين يافته هاي پژوهش حســيني قمي در ســال ١٣٨٨ از کاهش پايبندي بازاريان به اخلاق اقتصادي مبتني بر دين اسلام در بازار بزرگ تهران حکايت دارد.
جدول ١: انواع مضامين شکل دهنده عوامل فردي مضامين کليدي مضامين يکپارچه کننده مضامين کلان رشد حرص و عدم قناعت اخلاق شخصي رشد سودجويي و خودخواهي عدم آگاهي از اخلاق حرفه اي عدم علاقه و شناخت حرفه نداشتن تجربه کاري اخلاق حرفه اي فردي عدم وجدان کاري عدم مسئوليت پذيري اجتماعي الگوگيري از افراد بيرون بازار کاهش ميزان دينداري دينداري جدول ٢: انواع مضامين شکل دهنده عوامل سازماني مضامين کليدي مضامين يکپارچه کننده مضامين کلان عدم آموزش اخلاق حرفه اي اتحاديه هاي صنفي سازماني عدم نظارت کافي جدول ٣: انواع مضامين شکل دهنده عوامل ساختاري مضامين کليدي مضامين يکپارچه کننده مضامين کلان رشد توقعات رشد تجمل گرايي رواج ماديگرايي رشد رقابت جويي فرهنگي کاهش ارتباط مسجد و بازار مسائل منطقه اي ـ فرهنگي عدم فرهنگ سازي در رسانه فشارهاي مالي ساختاري نوسانات اقتصادي اقتصادي کسادي بازار انحصار فروش کالا از بين رفتن نظام استاد ـ شاگردي عدم رعايت حقوق اجتماعي در جامعه اجتماعي عدم توجه به حقوق شهروندي رشد ناهنجاري ها يافته هــاي تفصيلي تر اين تحقيق از ديدگاه چهار نســل مورد مصاحبه در ادامه ارائه گرديده است .
در حالي که از نظر پاسخگويان نسل دوم و سوم مهم ترين عامل در سطح فردي تغيير اخلاق شــخصي برخي بازاريان است ، مصاحبه شوندگان نسل اول به اين عامل بعد از کاهش ميزان دينداري و نســل چهارم بعد از ضعف اخلاق حرفه اي به عنوان دومين عامل تأثيرگذار بر اخلاق کسب و کار در بازار تأکيد نمودند.