چکیده:
ایران عمدتا صادرکننده کالاهای صنعتی با فناوری متوسط در دو گروه متوسط رو به پایین و متوسط رو به بالا می باشد،به طوری که حدود دو سوم کل صادرات کشور را شامل می شوند.از سوی دیگر،این کشور وارد کننده عمده کالاهای صنعتی با فناوری متوسط رو به بالا است که سهمی حدودا یک سومی را از کل واردات کشور به خود اختصاص می دهد.بین سطح فناوری و نرخ تعرفه ارتباط معناداری به چشم نمی خورد،اما بین نرخ تعرفه و سهم از واردات کالاهای در سطوح مختلف فناوری ارتباط مستقیم وجود دارد.ایران در صادرات کالاها براساس سطح فناوری منطقه جنوب غربی آسیا در بین 16 کشور، سهمی میانی را دارد. البته در صادرات کالاهای با فناوری متوسط روبه بالا جایگاهی به مراتب بهتر از کالاهای با سطوح فناوری دیگر را داراست.ایران در صادرات هیچ کدام از انواع فناوری مزیت نسبی ندارد. ضمنا فقط در مورد کالاهای با فناوری متوسط روبه بالا شاخص فزاینده بوده و در مورد سایر کالاها این شاخص کاهنده بوده است.با عنایت بدانکه به نظر می رسد ایران بتواند در زمینه صادرات کالاهای با فناوری متوسط روبه بالا در یک برنامه بلندمدت حدودا یک دهه ای به مزیت نسبی صادراتی دست یابد، پیشنهاد می شود دولت در زمینه سرمایه گذاری در اینگونه کالاها و مهمتر از آن ایجاد بسترهای لازم جهت حضور بیشتر بخش خصوصی و جذب سرمایه گذاری خارجی اقدام کند.
خلاصه ماشینی:
بنابراین با عنایت بدانکه بهنظر میرسد ایران بتواند در زمینه صادرات کالاهای با فناوری متوسط روبهبالا در یک برنامه بلندمدت حدودا یکدههای به مزیتنسبی صادراتی دست یابد، پیشنهاد میشود دولت در زمینه سرمایهگذاری در اینگونه کالاها و مهمتر از آن ایجاد بسترهای لازم جهت حضور بیشتر بخش خصوصی و جذب سرمایهگذاری خارجی اقدام کند.
جدول 1- انطباق میان سطح فناوری و صنایع براساس کد ISIC {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} Source: OECD Directorate for Science, Technology and Industry (2011) یادآوری میشود که آمار گمرک [7] براساس سیستم هماهنگشده [8] ارائه میشود که ابتدا این آمار با استفاده از انطباق کدهای ارائه شده توسط بخش آمار سازمان ملل [9] به کدهای صنعتی [10] تبدیل میشوند و سپس براساس سطح فناوری طبقهبندی میشوند.
جدول 2- ارزش و سهم کالاهای صادراتی ایران براساس فناوری {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع: محاسبه شده براساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران ایران کالاهای صنعتی با فناوری بالا نیز صادر میکند اما سهم این گروه کالایی بسیار اندک و در حد 73/0 درصد در سال 1390 و معادل 63/0 درصد در سال 1393 بوده است.
بررسی جزئیات صادرات در سال 1393 نشانگر آن است که در میان کالاهای با فناوری پایین، مهمترین قلم صادراتی مربوط به صنایع مواد غذایی، آشامیدنی و دخانی با سهمی 62 درصدی از این گروه میباشد.
بررسی جزئیتر ارقام، نشانگر آنستکه شاخص مزیتنسبی کشور در صادرات کالاهای با فناوری پایین از 1/0 در سال 2005 به 07/0 در سال 2014 تنزل یافته که نرخ کاهش 2/4 درصد در سال طی این دوره را نشان میدهد.