چکیده:
این مقاله با هدف بهینهسازی و ارتقای قانونهای موضوعه برای افزایش امنیت مالی در جامعه و منع دارا شدن بلاجهت، نظریههایی دربارۀ مشروعیتبخشی به امر مزایدۀ وسایل نقلیۀ توقیفشده توسط نهادهای انتظامی را با ادلۀ عقلی و مسلّمات فقهی و حقوقی ارزیابی میکند. همچنین، در این زمینه، مجازات توقیف و جوانب مختلف حقوقیِ عدم رجوع مالک نیز بررسی میشود. نگارنده در این مقاله، قاعدۀ اِعراض و سایر اسباب زوال مالکیت در فقه اسلامی را بازخوانی میکند و با موشکافی هدف قانونگذار در اصل تشریع مجازات توقیف و نظریۀ پرداخت جزای نقدی براثرِ تخلفات رانندگی، نتیجه میگیرد که با تحلیل حقوقی و فقهی، استظهار به اسباب قانونی زوال مالکیت و مشروعیت امر مزایده ناتمام است. نگارنده همچنین، در بعضی از فروض، الزامات موضوع مادۀ 11 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی را خلاف اصول مسلّم حقوقی و قواعد فقهی میداند؛ چون این الزامات، از سویی، اثر قانونی مادۀ 6 قانون مزبور ـ مبنی بر موقتی بودن حکم توقیف ـ را در بعضی حالات عملاً بیاثر میکند و مانع از رجوع مالک به وسیلۀ نقلیۀ خویش میشود و از سوی دیگر، با مقاصد شریعت اسلامی مبنی بر تضمین عدالت اجتماعی نیز در تضاد است و مسئلۀ مالکیت را تحتالشعاع قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
شاید برای مجریان قـانون و تصـویب کننـدگان آیین نامه های داخلی در این حوزه ، این مسئله فقط یک بعـد داشـته باشـد: چـه تمهیـداتی برای اموال رهاشده در پارکینگ ها باید اندیشید؟ اما این مسئله با منطق فقهـی و حقـوقی ، بعـد دیگـری نیـز دارد: چـرا مالکـان حاضـر نیستند به وسایل نقلیۀ خویش رجوع کنند؟ این بعد از نوع نگاه شارع مقدس در بسیاری از عناوین فقهی برگرفته شده است که میتواند بنیادی برای ارائۀ چنـد نظریـه دربـارٔە توجیـه زوال یا سلب مالکیت خصوصی گـردد ـ کـه در ایـن پـژوهش همـۀ ایـن نظریـات تحلیـل و بررسی شده اند ـ البته ، شاید این نگاه ما را به این دسته پرسش هـای فقهـی برسـاند کـه آیـا ترک یا اعراض مالک از مال خویش میتوانـد مجـوزی بـرای مزایـدٔە امـوال وی محسـوب شود؟ چه نظریه هایی به منظور مشروعیت بخشی به مزایدٔە مذکور مـیتـوان ارائـه نمـود؟ از مشـی اجتهـادی فقـه امامیـه چـه راهکارهـایی بـه منظـور حفـظ و رعایـت حقـوق مالکیـت خصوصی و نیز بازدارندگی لازم برای اجرای مجازات ها برمی آید؟ سلب موقتی استفادٔە مالک از حق مالکیت خود نسبت به اموال ـ و به عبـارتی ، توقیـف وسایل نقلیه ـ به موجب قانون و به وسیلۀ نیروی انتظامی و راهنمایی ورانندگی ، کـه یکـی از برخوردهـای قـانونی در راسـتای برقـراری نظـم و عـدالت اجتمـاعی و حفـظ نظـام در هـر جامعه ای است ؛ از ضروریات امنیتی آن محسوب گشته و اجتناب ناپذیر است .