چکیده:
حمل و نقل و ترانزیت را می توان به عنوان یکی از مهم ترین ارکان و زیرساخت های تجاری برای توسعه صادرات،کسب درآمدهای ارزی،ایجاد ارزش افزوده، ایجاد فرصت های شغلی، رشد و توسعه اقتصادی، افزایش امنیت ملی، تقویت مناسبات بازرگانی، امنیتی و همگرایی اقتصادی و سیاسی با کشورهای منطقه به شمار آورد. موقعیت ممتاز جغرافیایی، همسایگی با 15 کشور منطقه با امکان صادرات و واردات متنوع، توان اتصال همسایگان شمالی و کشورهای آسیای مرکزی به همسایگان جنوبی،کشورهای آفریقایی و آب های آزاد، جمعیت قابل توجه و تولیدات متنوع همسایگان شمالی از جمله پنبه، غلات و نیاز همسایگان جنوبی به این محصولات و مزیت های ترانزیتی مسیر ایران از جمله کوتاهی، امنیت و ارزانی نسبت به سایر رقبا، همگی بیانگر امکان استفاده از 50 درصد ظرفیت خالی ترانزیتی می باشد. علاوه بر توانمندی های عنوان شده،استفاده از ابزارهای مدیریت بازاریابی و راهبردی توسط مدیران مسئول با توجه به خواسته ها، نیازها و رفع مشکلات مشتریان ترانزیتی کشور جهت افزایش انگیزه مشتریان در انتخاب مسیر ترانزیتی ایران، تدوین راهبردهای کوتاه مدت و بلند مدت از جمله گسترش کریدورهای ترانزیتی کشور از طریق پررنگ نمودن جایگاه کریدور شرق به غرب با اتصال مسیر جاده-ای و راه آهن ایران به کشور چین از مسیر کشورهای افغانستان، تاجیکستان و قرقیزستان علاوه بر خروج از انحصار ترانزیتی کشورهای ترکمنستان و ازبکستان در آسیای مرکزی موجب کاهش هزینه های ترانزیتی، کاهش مشکلات صادرکنندگان ایرانی در ترانزیت کالا به کشورهای مذکور، افزایش سهم ترانزیتی کشور و در نتیجه رشد و توسعه روابط اقتصادی و بازرگانی ایران با کشورهای منطقه خواهد گردید.
کلیدواژگان:
خلاصه ماشینی:
جدول 7- ترانزیت خارجی کشورهای آسیای مرکزی از مسیر ایران به ترتیب وزن در سال 1389 {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع: گزارشات آمار تردد کالاهای عبوری سازمان راهداری و حملونقل جادهای کشور و راهآهن ج.
ظاهرا عدم توافق در کاهش تخفیفات بیشتر با توجه به استدلالهای ذکر شده و همچنین بروز برخی مشکلات سیاسی بین کشورهای آسیای مرکزی، بر بخش بازرگانی خارجی دو کشور تأثیرگذار بوده است به طوری که عدم پذیرش هیأتهای تجاری، توقف طولانی مدت و گاها توقیف و مصادره کالاهای صادراتی ایران به مقصد کشورهای آسیای مرکزی از مسیر ترکمنستان و ازبکستان (ازبکستان با تاجیکستان و قرقیزستان دارای اختلاف سیاسی میباشد)، و عدم همکاری جهت افزایش فهرست کالاهای مشمول ترجیحات تأثیر منفی بر افزایش حجم مبادلات بازرگانی دو کشور داشته است.
لذا با نگرش کلان به مسایل اقتصادی و تجاری فیمابین، حل مشکلات مطرح شده موجود توسط راهآهن جمهوری اسلامی و سازمان راهداری و حملونقل جادهای کشور از یک طرف و ایجاد کریدور ترانزیتی جادهای و ریلی ایران، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان و چین از طرف دیگر باعث افزایش امنیت تردد محمولات و عدم وابستگی به یک مسیر و افزایش حجم ترانزیت و صادرات کشور خواهد گردید.
برای رهایی از مشکلات ذکر شده و تبدیل نمودن ایران به شاهراه ترانزیتی منطقه بایستی در ایجاد گزینه اتصال کریدور جادهای و راهآهن ایران به چین از مسیر افغانستان و تاجیکستان و همچنین اتصال آسیای مرکزی به خلیج فارس با اجرای موافقتنامه پنج جانبه ترانزیت کالا میان پنج کشور ایران، ترکمنستان، ازبکستان، عمان و قطر تلاش و پیگیریهای مقتضی جهت رفع موانع موجود به عمل آید و با توسعه زیرساختهای بازرگانی، زمینه همگرایی بیشتر اقتصادی و سیاسی با کشورهای منطقه فراهم گردد.