چکیده:
در نگاه شیعه، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، حضرت فاطمه زهرا علیه السلام، امیرمومنان علی علیه السلام و یازده تن فرزندان ایشان علیهم السلام، از هرگونه رجس و آلودگی مطهرند و از خطا و خطیئه معصوماند؛ ولی در عینحال، در مقام مناجات با خدا، به گناهان بزرگ اعتراف کردهاند و به ناله و التماس مغفرت طلبیدهاند. آیا اعتراف به گناه با مقام عصمت سازگار است؟ این پژوهش به روش اسنادی درصدد حل این مسئله و کشف وجه یا وجوه جمع میان مقام عصمت و اعتراف به گناه است.
در این مقاله از احتمالات مختلفی برای فهم و تفسیر این سخنان بحث شده که ضمن رفع استبعاد، سازگاری میان آنها را نشان میدهد. این احتمالات معلوم میکند که صدور این ادعیة و اعتراف به گناه از ناحیة امامان معصوم علیهم السلام هرگز دلالت بر گناهکاری واقعی آنان ندارد. برخی از این احتمالات عبارتند از انشاء در مقام آموزش، استغفار از زبان امت، نظر به مراتب گذشته سیر کمالی خود، تجربة انواع عبادت، ادب متناسب با مقام مقربان، نظر به فقر ذاتی و سرافکندگی از نهایت کوچکی در مقابل عظمت باریتعالی.
خلاصه ماشینی:
1. آموزش و تعلیم احتمال اول اینکه این تعابیر مستقیما و حقیقتا قابل استناد به معصوم نیست، بلکه معصوم این عبارات را از جایگاه گناهکارانی مانند ما بیان کرده، و زبان حال ما شده تا روش بندگی و تذلل در مقابل خدا و کیفیت اعتراف به گناه و استغفار را به ما بیاموزد (ر.
5. تجربة انواع عبادت احتمال دیگر این است که ائمة اطهار( برای درک کامل تمام مراتب عبادت و دستیابی به نهایت کوچکی در مقابل پروردگار خواستهاند انواع عبادت را استقلالا تجربه کنند، لذا خود را در منزلت یک گناهکار مجرم تصور میکردند و به زبان او نیز با خدا راز و نیاز میکردند، تا در عبادت او کامل شوند.
نتیجهگیری در این مقاله با بیان احتمالات متعددی درباره استغفارهای معصومان( معلوم شد که صدور این ادعیة سوزناک و اعتراف به گناه از ناحیة امامان معصوم( هرگز دلالت بر گناهکاری واقعی آنان ندارد و با مقام عصمت سازگار است.
این احتمالات به شرح زیر است: ـ معصوم این عبارات را از جایگاه گنهکارانی همانند ما بیان کرده و زبان حال ما شده، تا روش بندگی و تذلل در مقابل خدا و کیفیت اعتراف به گناه و استغفار را به ما بیاموزد.
ـ امام معصوم( به حسب مقام شامخ معنوی خود، امور لازم و مباح زندگی، مانند: خوردن و آشامیدن را گناه بزرگ میشمارد؛ با توجه به اینکه قلوب اولیای خدا باصفاترین و نورانیترین قلوب است، ذرهای کدورت نیز بر آن اثری نمایان میگذارد.