چکیده:
در عصر دیجیتال، حضور فعال دانشجویان در کتابخانههای دانشگاهی ایران، کمرنگ شده است. این پژوهش با هدف یافتن معیارهایی برای ارتقای کیفیت فضای کالبدی کتابخانههای دانشگاهی صورت گرفت. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل مراجعهکنندگان به کتابخانههای مرکزی هفت دانشگاه و مؤسسة آموزش عالی سطح یک کشور واقع در شهر تهران بود. با روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای تعداد 246 استفادهکننده انتخاب شدند و به پرسشنامه محقق ساخته رضایتمندی پژوهشگران از کتابخانه پاسخ دادند. پس از حذف 36 پرسشنامه مخدوش، تحلیل اطلاعات 210 آزمودنی با استفاده از روش تحلیل عاملی صورت گرفت. یافتهها نشان داد بین رضایتمندی کتابخانه با عوامل حس تعلق و عملکرد فضاهای داخلی و زیرساخت نرمافزاری رابطه مستقیم وجود دارد که از لحاظ آماری معنیدار میباشد (0/01>P). همچنین نتایج نشان داد که بین رضایتمندی با آسایش محیطی و زیباییشناسی (0/193=r) رابطه مستقیم و معنیداری وجود دارد (0/05>P). بر اساس یافتهها میتوان نتیجه گرفت که ارزیابی معیارهای طراحی کتابخانههای دیجیتال در ایران و اعتبارسنجی آنها به عنوان نهادهای مهم آموزشی و پژوهشی کشور میتواند براساس استانداردهای بینالمللی انجام گیرد. با تبدیل این معیارهای کیفی به پیشنهادات طراحی توسط معماران میتوان تا حد زیادی معضلات موجود در کتابخانهها را کاهش داد.
خلاصه ماشینی:
در حقيقت کتابخانه ديجيتال بايد قادر به ارائه اطلاعات به کاربران مشخص باشد و بر مبناي ساختار سازماني، منطقي و يکپارچه بنيان نهاده شده باشند، امکان يادگيري و نيز دسترسي به منابع اطلاعاتي را فراهم سازند، از نيروي انساني )کتابداران( و فناوري ها براي ارائه خدمات استفاده کنند، امکان دسترسي سريع و مؤثر به منابع اطلاعاتي، امکان دسترسي رايگان )براي کاربران خود( را فراهم سازند و امکان مالکيت و کنترل منابع خود را داشته باشند )عليپور حافظ ي، .
منابع تمام متن ، کاربران ويژه، دسترسي مطمئن و پايدار به منابع ، قالب منابع ١، جستجو و بازيابي، مجموعه سازي ، نيروي انساني متخصص ، توسعه زيرساخت ها و تجهيزات، سازماندهي، قابليت همکاري با ديگر کتابخانه ها و ميانکنشپذيري مجموعه ها، خدمات مرجع ، منابع چاپي در کنار منابع ديجيتالي، استاندارد و استانداردسازي و رعايت مالکيت معنوي ٢ از مهم ترين عناصري هستند که در طراحي کتابخانه هاي ديجيتالي تأثيرگذارند )نادي راوندي و حاجي زين العابديني، ١٣٨٨(.
بنابراين نويد کتابخانه هاي ديجيتالي براي استفادهکنندگان دستيابي به اطلاعات بيشتر، کاهش هزينه ها و قابليت استفاده چندمنظ وره است )نوروزي و عليپور حافظ ي، ١٣٨٢(.
جدول ١- سنجش روايي پرسشنامه (به تصویر صفحه رجوع شود) جدول ١ مقدار ضريب KMO را نشان مي دهد که چون بيشتر از ٢/٧ است ، نشاندهندٔە کفايت دادهها و مناسب بودن همبستگي هاي آنها براي تحليل عاملي ١ است )٢٠١٦ ,Guarino &Meyers, Gamst (.
پژوهش حاضر با هدف يافتن مؤلفه هايي براي ارتقاي کيفيت فضاي کالبدي کتابخانه هاي ديجيتال صورت گرفت .