چکیده:
درآمد گمرکی حدود ۲۰٪ از درآمدهای مالیاتی کشور را تشکیل میدهند. آیا دولت میتواند با افزایش نرخهای تعرفهی وارداتی، درآمد گمرکیاش را بیافزاید؟ مطالعهی حاضر کشش درآمد تعرفهای دولت یا همان شیب منحنی لفر را نسبت به افزایش نرخ تعرفهی قانونی برآورد مینماید. همچنین، اجزای شیب منحنی لفر وارداتی، که شامل کشش تعرفه محققشده و کشش واردات رسمی هستند برآورد میشود. دادههای مورد استفاده از گمرکات جمهوری اسلامی ایران، کتاب مقررات صادرات و واردات، و بانک جهانی اخذ شده و بهصورت دادههای تابلویی در بین سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۵ و به تفکیک کدکالاهای ۶رقمی نظام هماهنگ استفاده شدهاند. دادههای نهایی شامل متغیرهای ارزش واردات ریالی و دلاری، وزن، تعرفهی قانونی و تعرفهی محقق شده است. برآوردها بر اساس مدل اثرات ثابت و با خارج نمودن اثرات ثابت در سطح هر کدکالای 6 رقمی انجام شدهاست. نتایج نشان میدهد کشش درآمد دولت نسبت به افزایش نرخ تعرفهی قانونی تنها ۴۰ درصد است. مابقی (۶۰درصد)، به دلیل افزایش معافیتها و کاستهشدن از واردات رسمی کشور خنثی میشوند؛ مطابق برآوردها، تعرفه محققشده از نیمی از تغییرات قانونی تبعیت مینماید، و واردات رسمی نیز کشش ۲۰درصدی (منفی) دارد. لذا میتوان گفت که حفرههای قانونی حدود ۵۰٪ از تعرفه قانونی را و دو سازوکار گرانشدن کالای وارداتی و افزایش قاچاق، حدود ۲۰درصد از تعرفه قانونی را خنثی مینمایند. سیاستگذاران محترم در حوزهی تعرفهگذاری لازم است به از بین بردن حفرههای مالیاتی توجه بیشتری نمایند. همچنین، لازم است لحاظ گردد که هر افزایش تعرفه قانونی منجر به سوق دادن فعالین اقتصادی به اجتناب مالیاتی (معافیتها) و فرار مالیاتی (قاچاق) میشود که آثاری فراتر از کاهش درآمد مالیاتی دولت بر اقتصاد خواهد گذارد.
Custom income is about 20% of Iran’s tax income. Is there a one to one relation between government’s revenue and statutory tax rates? This study assesses the elasticity of government custom revenue with respect to statutory tariff rates, also referred to as the slope of Laffer curve. We also estimate the elasticity of realized tariff rate and the legal imports. The data is from Iran’s custom and the World Bank (WITS). The final data include import values in rial and dollar, weight, statutory and realized tariff rates, from 2007 to 2016. We use fixed effect regressions which captures fixed characteristics of each observation, disaggregated into 6 digits of HS code. Results show that the eleasticty of government income with respect to statutory tariffs is 40 percent. The remaining part (60 percent) is neutralized due to the increase in tax avoidance and evasion. The elasticity of exemptions is estimated equal to about 50 percent and the legal import’s elasticity is about 20 percent. The latter contains both the demand reduction (Leffer effect) and the increase in evasion. Findings are robust to different tests, and indicate a substantial loophole between tariff setting and revenue earning. While reducing in illegal section requires fundamental reforms, the exemptions can be reduced by reconsidering in legal provisions.
خلاصه ماشینی:
مطالعۀ حاضر کشش درآمد تعرفهای دولت را نسبت به افزایش نرخ تعرفۀ قانونی برآورد میکند.
نتایج نشان میدهد کشش درآمد دولت به افزایش نرخ تعرفۀ قانونی فقط 40 درصد است.
نتایج مطالعۀ حاضر نشان میدهد که کشش درآمد مالیات گمرکی در ایران نسبت به تغییر در نرخ تعرفۀ قانونی ۴۰ درصد است.
این نتیجه گویای آن است که واردات در ایران در شیب صعودی منحنی لفر قرار گرفته و با افزایش نرخ تعرفۀ گمرکی، درآمد گمرکی دولت افزوده میشود.
ادبیات غنیای که در این شاخه از ادبیات بهوجود آمده، عموماً از روشهای حداقل مربعات معمولی (در دهکهای درآمدی ناهمگن، همراه با کنترل متغیرهای توضیحی مانند تاهل و لگاریتم درآمد)، دادههای تابلویی (درصورتیکه مالیات بهصورت ناهمگن بین مشاهدات تغییر کرده باشد) یا رگرسیون ناپیوسته (در دادههای با پلههای مالیاتی) برای برآورد کشش درآمد مشمول مالیات نسبت به نرخ مالیات استفاده میکند.
چتی (Chetty 2007) و سنیال (Sanyal 2000) نشان میدهند که در شرایط وجود فساد اداری، افزایش نرخ مالیات هم برروی رفتار مالیاتدهندگان و هم برروی رفتار مأموران جمعآوری مالیات اثرگذار است و این باعث ایجاد یک منحنی لفر برای مالیات میشود.
۴. مدل و نتایج تجربی پرسش در این تحقیق عبارت است از اندازهگیری کشش درآمد تعرفهای دولت به تغییرات تعرفۀ قانونی.
همانطورکه در جدول ۲ مشاهده میشود، در ستون اول هنگامیکه اثرات ثابت کالایی کنترل نشده است، ضریب ۱ یا همان کشش درآمد دولت به تعرفۀ قانونی، برابر با ۷۱ درصد است.
اگر ستون سوم جدول ۲ را در نظر بگیریم، نتیجۀ فوق گویای آن است که هر یک درصد افزایش نرخ تعرفۀ قانونی به افزایش حدود ۴۰ درصدی درآمد گمرکی دولت منجر میشود.