چکیده:
پس از یک دوره شکوفایی روابط سیاسی و فرهنگی بین ایران و فرانسه در قرن 17م از اوایل قرن 18م کاهش روابط سیاسی ایران و فرانسه، آمدوشدهای سیاسی و تجاری میان دو کشور را تحت تأثیر قرار داد که افول سفرنامه نویسی از مهمترین نتایج این تحولات بود. این نوشته در صدد است به این پرسش اساسی پاسخ دهد که با وجود این افول شدید، سفرنامه های فرانسویان به عنوان یکی از مؤلفه های فرهنگی چه نقشی در این روابط ایفا مینمودند؟ مطالعات این پژوهش نشان میدهد در کنار این بحرانهای سیاسی، سازوکارهای فرهنگی به ویژه در فرانسه به حیات خود ـ ولو گسترده تر از قبل ـ ادامه میدهند. انتشار سفرنامه ها به شکلی گسترده و در تیراژ بالا، ترجمه ی آثار ایرانی، و محوریت ایران در موضوعات نگاشته شده توسط روشنفکران قرن هجدهمی فرانسه بسیار بیشتر از قرن گذشته دیده میشود. به گونه ای که طول قرن نوزدهم عصر جهشی بینظیر در سفرنامه نویسی سیاحان فرانسوی با موضوع ایران است؛ این جهش پیامد نفوذ گسترده ی روح ایرانی در طول قرن 18م در آثار روشنفکران فرانسوی است که بذر آن در طول قرن هفدهم توسط سیاحان فرانسوی در قالب سفرنامه کاشته شده بود. شکل گیری گفتمان فرانسوی در آثار سیاحان فرانسوی از این دوره به بعد، توجه به تحولات سیاسی ایران تحت عنوان انقلابات ایران در بحبوحه ی شکل گیری انقلاب فرانسه و کاربست تئوری عنوان شده در زمان حاضر از دیگر نکات قابل توجهی هستند که در این پژوهش بدانها پرداخته میشود.
After a period of prosperity in Franco Iranian cultural political relations in the 17th century, some local events and the decline of diplomacy between the two countries and also the international equations at the beginning of the 18th century, made the relations between these countries decreased, and led to the reduction of political and commercial frequentations between Iran and France. This article tends to answer this essential question that as the severe decline existed, what was the cultural relation’s status between the two countries? And also, what was the role of cultural mechanisms in the absence of political relations? The results of this research show that beside these political crises, the cultural mechanisms, particularly in France, continue to exist though more extended than before. Affected by writing diaries and some other reasons, in French works, writings, thoughts and reflections, and to some extent, over thoughts leading to the Revolution in France, concentration on Iran seems undeniable. This study, with an analytical approach and based on these effects, in the meantime, considering the formation of various subjects with the axis of Iran, in French writers and travelers’ works, such as Iranian revolutions, in the middle of the French Revolution, reveals how the cultural mechanisms find a determining role in the absence of political relations.
خلاصه ماشینی:
اما اين مسائل نه تنها موجب نشد تا روند نشر سفرنامه هاي ايران در فرانسه دچار تزلزل شود بلکه توجه به اين آثار و ديگر آثار مربوط به ايران از جانب روشنفکران و متفکران فرانسوي باعث شد تا خلأهاي ناشي از اين افت روابط سياسي تا حدود زيادي مرتفع شود و اين ارتباطات فکري به مدد اين آثار، به صورت روابط فرهنگي به حيات خود ادامه دهد.
۲. فرضيه ها و روش پژوهش اين نوشته در صدد است تا ضمن پرداختن به نقش سفرنامه ها، به عنوان يکي از مؤلفه هاي فرهنگي، به اين مهم بپردازد که مسائل فرهنگي فراتر از روابط سياسي و فارغ از فرازونشيب هاي ديپلماتيک به لطف فرهنگ وران و روشنگران جامعه ، به حيات خود ادامه ميدهند و اين که تأثيرپذيري آثار ادبي قرن هجدهم فرانسه از آثار فاخر ايراني تنها در حد مسائل فرهنگي خلاصه نميشود، بلکه براي به کارگيري در جهت اهداف سياسي و اجتماعي در حال دگرگوني قرن هجدهم فرانسه نيز به خدمت گرفته شده اند.
1. Simon Vierville با اين که مأموريت ويرويل تا حد زيادي موفقيت آميز بود و درواقع توانست معافيت هايي در زمينۀ ماليات به نفع تجار فرانسوي به دست آورد و از منافع ميسيونرهاي مذهبي فرانسه در آن دوره محافظت کند، اما آغاز جنگ هاي هفت ساله (۱۷۵۶-۱۷۶۳م ) در اروپا، که در آن فرانسه و روسيه عليه انگلستان و پروس ميجنگيدند، ازيک سو و مبارزٔە آزادخان و کريم خان زند براي به قدرت رسيدن ازديگرسو، به مأموريت سيمون ويرويل در سال ۱۷۵۶ پايان داد.