چکیده:
بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، قیمت جهانی مواد غذایی در مارس (اواسط اسفند تا اواسط فروردین) به علت حمله روسیه به اوکراین به بالاترین سطح خود رسید. بر اساس شاخص ماهانه قیمت مواد غذایی در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد در آوریل (اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت)، روغن های پخت وپز، غلات و گوشت به بالاترین سطح خود رسیدند؛ به این معنا که قیمت کالاهای غذایی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، بیش از یک سوم افزایش یافت. جنگ روسیه و اوکراین صادرات بیش از یک چهارم گندم جهان را مختل کرد. جنگ با بستن بنادری که صادرات گندم و ذرت اوکراین از آنجا صورت می گرفت، به افزایش 17درصدی قیمت غلات در ماه گذشته کمک کرد. قیمت محصول گندم در کوتاه مدت دست کم 7/8 درصد و حداکثر 5/21 درصد افزایش می یابد. همین محصول در بلندمدت دست کم 3/10 درصد و حداکثر 4/19 درصد افزایش می یابد. پیش بینی می شود ایران به عنوان واردکننده بزرگ گندم و ذرت جهان با رتبه 8، در سال 1401 حدود 2 تا 3 میلیون تن گندم و کمتر از 4 میلیون تن ذرت وارد کند. افزایش بهره وری با استفاده از فناوری های روز دنیا و تکنیک های زراعی کارا و کاربردی، افزایش تولید با توجه ویژه به الگوی کشت جامع کشاورزی، تخصیص منابع سرمایه گذاری به فعالیت های R&D، افزایش تسهیلات و کاهش نرخ بهره آن در بخش کشاورزی، تخصیص تسهیلات بلندمدت به بخش کشاورزی، کشت محصولات استراتژیک به صورت فراسرزمینی و تخصیص سرمایه گذاری در صنایع تبدیلی پیشنهاد می شود.
خلاصه ماشینی:
بر اساس شاخص ماهانه قیمت مواد غذایی در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد در آوریل (اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت)، روغنهای پختوپز، غلات و گوشت به بالاترین سطح خود رسیدند؛ به این معنا که قیمت کالاهای غذایی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، بیش از یکسوم افزایش یافت.
نمودار 2ـ مقدار سهم روسیه و اوکراین در تأمین کالاهای اساسی در بازار جهانی در سال 2021 (برحسب درصد) مأخذ: سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد.
از سوی دیگر، انتظار میرود که جنگ در اوکراین، تولید گندم این کشور را 35 درصد کاهش دهد و قیمت گندم 34 درصد بالاتر از قبل از حمله روسیه شود؛ زیرا صادرات قطعشده از دریای سیاه بهطور عمدهای باعث کاهش عرضه جهانی و پایان دادن به گندمهای انباری دیگر کشورها شده است.
جدول 1ـ میانگین سهم تولید جهانی دانههای روغنی در کشورهای روسیه و اوکراین در سالهای زراعی 2019ـ2018 تا 2021ـ2020 (برحسب درصد) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} مأخذ: سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد.
جدول 2ـ درصد افزایش قیمت جهانی کالاهای اساسی در دو سناریوی خوشبینانه و بدبینانه {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} مأخذ: سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد.
کاهش صادرات بزرگترین صادرکنندگان گندم، جو و دانههای روغنی (کشورهای روسیه و اوکراین) از سویی و تبدیل شدن ایران در چندین سال گذشته به یکی از 10 کشور اول واردکننده غلات در جهان (به دلایل برنامهریزی ناصحیح، بهرهوری پایین، مدیریت با کارایی پایین، نبود الگوی کشت جامع بهینه در بخش کشاورزی و هدررفت منابع) از سوی دیگر، از دلایل ناامنی غذایی و اقتصادی در کشور بوده است.