چکیده:
وضعیت موجود اقتصاد کشور از جنبههای مختلف با مشکلات و تنگناهای گوناگونی روبهرو است که غلبه بر آنها به گزینش یک سیاست استراتژیک تجاری نیازمند است. توجه به بازار داخلی و تأمین نیازهای آن سبب شده است که سرمایهگذاریهای انجامشده در بخشهای مختلف اقتصادی نتواند در رشد درآمدهای ارزی از طریق افزایش صادرات غیر نفتی و کاهش وابستگی اقتصاد ملی به صادرات نفت،موثر واقع شود. قدرت رقابت تولیدات کشور در بازارهای جهانی به لحاظ کیفیت نامناسب تولیدات و سیاستها و مقررات حاکم بر بخش تجارت،روزبهروز کاهش یافته است و با ادامهء این روند نهتنها کاهش وابستگی اقتصاد ملی به صادرات نفت میسر نخواهد شد،بلکه با افزایش جمعیت و تقاضای کل در اقتصاد،عدم توازن در تراز پرداختهای خارجی موجبات تضعیف اقتصاد کشور را فراهم خواهد ساخت. در این گزارش،تلاش بر این است که به اختصار آنچه در برنامههای اول و دوم توسعهء اقتصادی در راستای رشد صادرات غیر نفتی و کاهش وابستگی اقتصاد کشور به صادرات نفت صورت گرفته است،همچنین ماحصل اقدامات انجام شده را بررسی کنیم تا بتوانیم به تحلیلی صحیح برای برنامهریزیهای آینده دست یابیم.
خلاصه ماشینی:
"توجه به بازار داخلی و تأمین نیازهای آن سبب شده است که سرمایهگذاریهای انجامشده در بخشهای مختلف اقتصادی نتواند در رشد درآمدهای ارزی از طریق افزایش صادرات غیر نفتی و کاهش وابستگی اقتصاد ملی به صادرات نفت،موثر واقع شود.
با اتخاذ سیاستهای ارزی گوناگون از آغاز اجرای نخستین برنامۀ توسعۀ اقتصادی کشور تاکنون تعدیل در نرخ ارز عملی شده،اما نتوانسته در رشد صادرات غیر نفتی مؤثر واقع شود،به گونهای که آمار موجود گواه بر آن است که شاخص بهای کالاهای وارداتی در سالهای 75-1367 تقریبا 10/6 برابر و شاخص بهای کالاهای صادراتی فقط 5/10 برابر شود.
از آنجا که تعدیل نرخ ارز در دورۀ مورد بررسی متناسب با تغییرات شاخص بهای عمدهفروشی کالاها در کشور نبوده است،نرخ مؤثر واقعی دلار صادراتی در سالهای 77-1373 حدود 26 درصد کاهش یافته و این امر انگیزه برای رشد صادرات غیر نفتی را از بین برده است.
آمارهای موجود نشان میدهد که دستیابی به رشد 7/2 درصد اقتصادی در نخستین برنامۀ پنج سالۀ توسعۀ اقتصادی کشور تحت تأثیر آزادسازی تجارت خارجی،تأمین نیازهای بخش تولید از طریق واردات و بهرهگیری از ظرفیتهای بلا استفاده مانده در اقتصاد کشور و نیز ایجاد ظرفیتهای تولید جدید(با استفاده از منابع داخلی و خارجی)میسر گردد.
کارشناسان عقیده دارند،تغییر سیاستهای ارزی،پولی و مالی برای افزایش قدرت رقابت صادرات کشور الزامی است و اگر این امر تحقق پیدا نکند،در ده سال آینده نیز رشد صادرات غیر نفتی محقق نخواهد شد."