چکیده:
«نقش باورهای انگیزشی، راهبردهای یادگیری و جنسیت در عملکرد تحصیلی»
رضایی اکبر,سیف علی اکبر
پژوهش حاضر، رابطه باورهای انگیزشی با راهبردهای یادگیری، جنسیت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی، شامل 126 دختر و 135 پسر از شهرستانهای شمال استان آذربایجان غربی با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به طور تصادفی انتخاب شدند. به منظور سنجش باورهای انگیزشی مانند اضطراب امتحان، کارآمدی شخصی، اهداف پیشرفت (جهت گیری هدفی تسلطی، عملکردی و بیرونی) و نیز راهبردهای یادگیری شناختی و فراشناختی مورد استفاده دانش آموزان مانند مرور ذهنی، بسط و گسترش معنایی، سازماندهی، برنامه ریزی و کنترل و نظارت از پرسشنامه های خود گزارش استفاده شد. به طور دقیق تر، ابزارهای گردآوری داده ها شامل پرسشنامه اضطراب امتحان (ابوالقاسمی و همکاران، 1375)، پرسشنامه جهت گیری هدفی (قدم پور، 1377)، پرسشنامه اضطراب امتحان (ابوالقاسمی و همکاران، 1375)، پرسشنامه جهت گیری هدفی (قدم پور، 1377)، پرسشنامه کارآمدی شخصی (پنتریچ و دی گروت، 1990 و دیگران)، پرسشنامه راهبردهای یادگیری (کرمی، 1381) بودند. همچنین در این پژوهش میانگین کل نمرات دانش آموزی شاخص پیشرفت و عملکرد تحصیلی در نظر گرفته شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش های آماری همبستگی، رگرسیون چند گانه و تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVE) تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که راهبرد فراشناختی کنترل و نظارت، بهترین عامل پیش بینی کننده عملکرد تحصیلی است. متغیرهای کارآمدی شخصی، اهداف بیرونی، جنسیت و اضطراب امتحان به ترتیب در مراتب بعدی قرار دارند. اهداف بیرونی و اضطراب امتحان رابطه منفی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان داشتند و این متغیرها در حکم عوامل بازدارنده عمل می کردند. مقدار مجوز R تعدیل شده در این مدل 0.43 بود بدین معنا که در حدود 43 درصد واریانس در متغیر عملکرد تحصیلی با این مدل قابل پیش بینی است. در این پژوهش جهت گیری هدفی تسلطی تاثیر مستقیمی بر پیشرفت تحصیلی نداشت، اما این متغیر ارتباطی مثبت و معنادار با همه متغیرهای راهبردهای شناختی و فراشناختی داشت. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) و آزمون های تعقیبی آن تفاوت های معناداری را در اکثر متغیرهای باورهای انگیزشی و راهبردهای شناختی و فراشناختی مورد استفاده دانش آموزان به نفع دختران نشان داد. در کل، نتایج این پژوهش با یافته های بیشتر پژوهش های مربوط پیشین هماهنگ و همخوان بودند و آن ها را تایید می کنند.
خلاصه ماشینی:
جهتگیری هدفی تسلطی 0/001- P و 11/243-(259 و 1) F کارآمدی شخصی 0/005- P و 7/844-(259 و 1) F آزمونهای F برای متغیرهای دیگر هیچ تفاوتی میان دختران و پسران نشاننداد: اضطراب امتحان 0/068- P و 3/36-(256 و 1) F (1)- Wilks??Lambda (2)- Benferroni اهداف عملکردی 0/058- P و 0/307-(256 و 1) F اهداف بیرونی 0/177- P و 1/831-(256 و 1) F راهبردهای یادگیری:برای بررسی تفاوتهای جنسیتی در راهبردهایگوناگون یادگیری هم تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) اجرا شد ونمرات راهبردهای مرور ذهنی،بسطدهی،سازماندهی&برنامهریزی و نظارت درحکم متغیرهای وابسته وارد تحلیل شدند.
دول(4):ماتریس ضریب همبستگی متغیرهای مورد بررسی(261- n ) (به تصویر صفحه مراجعه شود)کدگذاری جنسیت(0 برای پسران و 1 برای دختران)0/001< P **و 0/01< P سؤال 3:از میان مؤلفههای انگیزشی(جهتگیری هدفی تسلطی،عملکردی،بیرونی،کارآمدی شخصی و اضطراب امتحان)،راهبردهای یادگیری(مرورذهنی،بسطدهی،سازماندهی،برنامهریزی و نظارت)و جنسیت کدام یکپیشبینیکنندهای معتبر برای پیشرفت تحصیلی هستند؟ برای پاسخگویی به پرسش فوق،یعنی تعیین سهم هریک از این متغیرهادر پیشبینی نمرات پیشرفت تحصیلی،از تحلیل رگرسیون چندگانه1به شیوهگامبهگام2استفاده شد.
جدول 6-4 نشان میدهد که همبستگی میان متغیرهای نظارت و کنترل،کارآمدی شخصی،اهداف بیرونی،جنسیت و اضطراب امتحان از یکسو ومعدل دانشآموزان که در این پژوهش به منزلهی شاخص پیشرفت تحصیلی درنظر گرفته شده است از سوی دیگر،برابر 0/661- R محاسبه گردیده است.
دلیل استفاده از این متغیرپیشبین آن بود که محقق در آزمون فرض مقایسه دختران و پسران درمؤلفههای باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری متوجه شد که دختران وپسران در بسیاری از زمینهها در نظر گرفته شود تا سهم عامل جنسیت نیز برعملکرد تحصیلی مورد بررسی قرار گیرد.