چکیده:
در جایجای استان مازندران،چه در مناطق جلگهای و چه در مناطق کوهستانی،انواع بناهای آرامگاهی با طرحها و پلانهای متنوع،از ادوار مختلف دوران اسلامی،را میتوان مشاهده کرد.یکی از مناطق مهم و تاریخی استان،چه قبل از اسلام و چه بعد از آن،منطقه باستانی کجور(رویان کهن)از توابع شهرستان نوشهر میباشد که دربردارنده تعداد قابل ملاحظهای از بناهای آرامگاهی دوران اسلامی است.این بناها ضمن رعایت اصول کلی معماری مقابر اسلامی،دارای ویژگیهای خاص منطقهای هستند که میتواند ما را در شناخت بهتر این سبک از معماری اسلامی ناحیه مازندران یاری کند.در این مقاله تلاش شده است تا با معرفی چند بنای برجیشکل برجایمانده در منطقه،به بخشی از تاریخ درخشان رویانکهن در دوران اسلامی پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
"از آنجا که برجهای مقبرهای مورد بررسی مقاله حاضر در حوزه جغرافیائی رویانکهن قرار دارند،لذا به کوتاهی به بررسی اشارتهائی که توسط مورخان و جغرافیدانان قدیم در خصوص رویان به عمل آمده،میپردازیم: ظاهرا قدیمیترین اشارهای که به نام خاک رویان به عمل آمده در اوستا در زامیادیشت با عنوان راوی دیتا صورت پذیرفته است(ستوده،مقدمه تاریخ رویان،1348:7).
معرفی مقابر برجیشکل منطقه رویان کهنمقبره درویش امیر محوطهای به ابعاد 150 در 400 متر در اراضی لاشک مربوط به دهستان زانوس رستاق و در موقعیت 51 درجه و 37 دقیقهء طول شرقی و 36 درجه و 19 دقیقهء عرض شمالی واقع شده است.
براساس سبک و شیوهء معماری و تزئینات وابسته به معماری و همچنین یادگاریهای نوشته شده بر روی گچکاریهای داخلی این بنا (ستوده،1374،212)،قدمت آن مربوط به ابتدای قرن نهم هجری قمری است.
مقبرهء طاهر و مطهر(ملک کیومرث بن بیستون) این مقبرهء برجیشکل در آبادی هزار خال کجور و در مختصات جغرافیائی به قرار 51 درجه و 45 دقیقهء طول شرقی و 36 درجه و 21 دقیقهء عرض شمالی و در ارتفاع 1545 متری از سطح آبهای آزاد بنا شده است(تصویر 5 و 6)پیرامون آن را گورستان جدید آبادی هزارخال فراگرفته است.
مقبرهء کیا سلطان محمد(دبیر صالحانی) این آرامگاه برجیشکل در روستای صالحان از توابع کجور و در حدود 1 کیلومتری مقبرهء طاهر و مطهر و در مختصاتی به قرار 51 درجه و 46 دقیقهء طول شرقی و 36 درجه و 20 دقیقهء عرض شمالی و در ارتفاع 1680 متر از سطح دریا واقع شده است(تصویر 7 و8)."