خلاصه ماشینی:
"دارا همچنین ذکر کرده است که بیشتر کتابهای مهم مربوط به تصوف را مطالعه کرده،اما عطشش به توحید افزونتر شده است؛وی همچنین به این استنباط رسیده که راهحل مسائل ظریفی که برایش ایجاد شده،جز از طریق مدد خواستن از کلام الهی ممکن نیست،و چون قرآن کتابی مکتوم است و کمتر کسی از اسرار آن آگاه است،او در صدد برآمد تا همه کتابهای آسمانی را بخواند تا حقیقت را از طریق خود کلام خداوند دریابد،زیرا کلام خدا،خود مفسر اسرار خویش است و گاهی به صورت محجوب و گاهی به شیوهای مکشوف برای همگان،خودنمایی میکند.
وی با استناد به نظر هرمان اته میگوید که باید ترجمههای داراشکوه و ابو الفضل را از هم تفکیک کرد؛و میافزاید که به استثنای روایتی خلاصه شده از گیتا که در رزمنامه(نخستین ترجمه فارسی مهابهاراتا)گنجانده شده و تمامی گفتار طولانی کریشنا و ارجونا را در چند صفحه تلخیص کرده است،احتمال نمیرود ابو الفضل مترجم گیتا بوده باشد که به 18 ادهیایا3تقسیم شده است؛بخصوص که ابو الفضل،این ترجمه را در ردیف ترجمههای دیگرش که در زمان سلطنت اکبر شاه انجام داده،در کتاب آیین اکبری خود ذکر نکرده است؛بدانی (عبد القادر)نیز آن را در فهرست ترجمههای عصر اکبر شاه نیاورده است.
مجمع البحرین و روش داراشکوه477 این اثر بیش از آنچه در برخورد اول به نظر میآید دارای اهمیت است،نه تنها از نظر تاریخی که مؤلف را از پیشگامان علم ادیان تطبیقی معرفی میکند،بلکه از جهت بینش جهانی دارا که ناشی از این اعتقاد راسخ است که حقیقت یکی است منتها در شکلهای مختلف و پوشیده از (1)- Royal Asiatic Society of Bengal ویژگیهای ضروری هر دین ظاهر میشود."