چکیده:
برنامه درسی به عنوان یک حوزه تخصصی، در زمینه مباحث نظری از اختلافیترین
حوزههای معرفت بشری محسوب میشود؛زیرا در کمتر زمینهای از قلمروهای این رشته بین
صاحبنظران و متخصصان اتفاق نظر وجود دارد.یکی از مباحثی که از دیرباز منشأ و مصدر
اختلاف نظر در بین متخصصان این رشته بوده است، حدود و ثغور برنامه درسی و آموزش
است.مقاله حاضر بر آن است تا ضمن بررسی عمیق دیدگاههای مختلف ارائه شده در این
زمینه، تنوع برداشتها از چشمانداز رشته برنامه درسی را به گونهای منطقی به نظم
کشد.در این خصوص از سه برداشت متفاوت از برنامه درسی(برنامه درسی به عنوان یک سند
مکتوب، برنامه درسی به عنوان یک نظام و برنامه درسی به عنوان یک رشته تخصصی)سخن
گفته میشود و ارتباط هر یک از آنها با قلمرو آموزش بررسی میشود.
خلاصه ماشینی:
"این برداشت در خصوص رابطه برنامه درسی و آموزش، طیف وسیعی از نظریات ارائه شده را به خود اختصاص داده و بسیاری از صاحبنظران کوشیدهاند تا روابط درونی این دو قلمرو را نشان دهند از جمله:«مک دونالد» 1 یکی از متخصصان برنامه درسی بر این باور است که برنامه درسی(به عنوان سند)با تدوین طرحها و برنامههایی برای اقدام آتی سر و کار دارد، در حالی که آموزش، این طرحها را به مرحله اجرا درمیآورد.
اما در عین حال این دیدگاه سؤالات و ابهامات متعددی را نیز به وجود میآورد از جمله: الف)این دیدگاه با واقعیتهای موجود در صحنه عمل و آنچه در کلاس درس میگذرد، انطباق لازم را ندارد و جانبداری از این دیدگاه توسط متخصصان برنامه درسی، کار آنها را صرفا به تدارک و تهیه برنامههای درسی محدود میکند و فرایند«ارائه» 5 یا آموزش را به متخصصان آموزش وامیگذارد، در حالی که به زعم بسیاری از متخصصان، برنامه درسی باید با کل فرایند یعنی تدوین، اجرا و ارزشیابی سر و کار داشته باشد.
به عبارت روشنتر، برای تعریف یک رشته تخصصی باید به بررسی این امر اقدام کرد که چه قلمروها موضوعهایی مورد توجه صاحبنظران و متخصصان آن رشته است؟در مورد بحث حاضر، آیا موضوعها و قلمروهای مورد نظر متخصصان برنامه درسی، شامل مؤلفه اجرا یا آموزش برنامه درسی است یا خیر؟بنابراین اگر در پژوهشهای نظری و عملی، مبحث آموزش مورد توجه قرار گرفته باشد، این امر نشانگر آن است که متخصصان برنامه درسی ورود و دخالت در این قلمرو (آموزش)را روا دانسته و پرداختن به آن را به عنوان یک مبحث برنامه درسی مشروع میدانند."