Abstract:
نقد ترجمه از شاخههای اصلی ترجمهشناسی کاربردی محسوب میشود و ارزیابی ترجمه، زیرمجموعهای از نقد ترجمه است. در ارزیابی، تمرکز منتقد بیشتر بر غلطیابی است که به آن نقد کمّی میگوییم. اما در یک نقد جامع، به جنبههای کیفی و فرامتنی هم باید پرداخت. ارائة اولین ترجمه از آثار مهمِ یک نویسندة تاثیرگذار، بسیار حساس و پراهمیت است. محمدتقی غیاثی یکی از مترجمان شناختهشده است که سه اثر از مجموعۀ بیستجلدی روگُن ماکار را ترجمه کرده است. سه کتاب زمین، سهم سگان شکاری و دارایی خانواده روگن، که در حال حاضر تنها ترجمههای موجود از آنها ترجمههای غیاثی هستند. در این نوشته، پس از مقدمهای دربارۀ معیارهای نقد ترجمه و تمایزش با ارزیابی، نگاهی کلی داریم به ترجمههای غیاثی از زولا. نگارنده بر آن است تا با برجسته کردن ویژگیهای تکرارشده و مشترک در هر سه اثر، به نوعی به رویکرد و عادات مترجم دست یابد.
Translation Criticism is one of the main branches of applied translation studies and human translation evaluation is a subset of translation criticism. In the evaluation, the critic's focus is more on the finding errors, which is called a quantitative critique, but in a comprehensive critique, the qualitative and hypertext aspects are also considered. It is very sensitive and important to present the first translation of the works of an influential writer. Mohammad Taghi Ghiasi, is one of the renowned translators who has translated three books of the twenty-volume collection of Rougon-Macquart. The only available translations of three books of The Earth, La Curée and The Fortune of the Rougons belong to Ghiasi. In this essay, after an introduction about assessment criteria for translation and its differentiation with evaluation, we have a general look at Ghiasi translations of Zola’s works. The writer is trying to explore the translator’s approach and attitude by highlighting the repeated and common features in all three books.
Machine summary:
متاسفانه در نسـخۀ ترجمـه شـدة زمین این دو مورد ذکر نشده است و ما نمیدانیم کـه ترجمـه مربـوط بـه کـدام نسـخۀ فرانسوی است و به لحاظ شکلی اثر فرانسوی دقیقـا چـه مشخصـاتی دارد، امـا دو اثـر دیگر، یعنی دارائی خانواده روگن و سهم سگان شکاری از انتشـارات «لیـور دو پـوش » (Livre de poche) انتخاب شده اند و این مسئله در صفحۀ مشخصات ترجمه قیـد شـده است .
مسئلۀ مهمی کـه کنجکاوی منتقد را برمیانگیزد این است که آیا غیاثی با ترجمۀ دو اثر نخست مجموعه - ای بیست جلدی قصدی برای ترجمه کل مجموعه داشته است ؟ از آن جا که پس از گـذر چند سال از تجدیدچاپ کتاب هایی مثل زمین جلـوگیری مـیشـود، آیـا جلـوی چنـین اراده ای گرفته شده است ؟ آیا این اتفاق غیاثی را ناامید و منصرف کرده است ، و یا ایـن - که خود او دیگر نیازی به ترجمۀ مجلدهای دیگر این مجموعـه و آثـار زولا نمـیبینـد؟ آیا معیار او برای انتخاب این آثار، ارتباطی بـا اوضـاع سیاسـی- اجتمـاعی آن روزهـای جامعۀ ایران و بحث نظام سرمایه داری، مادیگرایی و آرمان های انقـلاب داشـته اسـت ؟ غیاثی در مقدمه ها بیشتر به خود داستان و شخصیت ها، هر چند خلاصه ، پرداخته اسـت و این نکتۀ ارزش مندی است .
در هـر سـه ترجمه ، مثلا در زمین (١٣٦١ الف : ٢٨١)، سهم سـگان شـکاری (١٣٦٢: ٣٠٤) و دارائـی خانواده روگن (١٣٦١ ب : ٣٠)، هر جا زولا از کلمات suppliant, supplier یـا ماننـد آن استفاده کرده است ، به معنای «ناله کردن »، «التماس کردن »، «زاری و تضرع کـردن »، چـه به مثابۀ قید حالت چه به عنوان فعل ، غیاثی کلمۀ «استغاثه » را استفاده کـرده اسـت .