Abstract:
«سلبریتی» شکل جدیدی از شهرت است که تحت تاثیر برخی تغییرات اجتماعی نظیر رسانهایشدن، افول دین رسمی سازمانیافته، افول اقتدار گروههای مرجع سنتی و کالاییشدن، ظهور کرده است. این شکل جدید از شهرت، به دلیل دارابودن پنج ویژگی خاص از اشکال سنتی شهرت، متمایز گردیده است: واسطهمحوری، مخاطبمحوری، سرعت بالا و دامنه گسترده، تنوعبخشی و جابهجایی. اگرچه فرهنگ سلبریتی بدون حضور سلبریتیها، امکانپذیر نیست، اما این فرهنگ، فراسوی سلبریتیها میرود و مخاطبان، ارزشها و نگرشهای متناظر و رسانههای واسط را نیز دربرمیگیرد. در پژوهش حاضر، از منظر جامعهشناختی و با استفاده از روش پیمایش، به بررسی گرایش کاربران اینستاگرام فارسی به فرهنگ سلبریتی، پرداخته شده است. جامعهی آماری شامل، کلیه کاربران اینستاگرام فارسی است که از بین آنها، به روش نمونهگیری تصادفی ساده، 384 نفر انتخاب گردیدهاند. نتایج پژوهش نشان میدهد که میانگین گرایش به فرهنگ سلبریتی در جمعیت مورد مطالعه، 39/46 از 100 است و به لحاظ فراوانی، اکثر پاسخدهندهها (49. 2%) دارای گرایش متوسط به فرهنگ سلبریتی هستند. آزمون مقایسه میانگینها نشان میدهد که به لحاظ جنسیت، زنان، به لحاظ سن، گروه سنی 20 تا 29 سال و به لحاظ تحصیلات، گروه تحصیلی لیسانس، از بیشترین گرایش به فرهنگ سلبریتی برخوردار هستند. نتایج استنباطی پژوهش نیز نشان میدهد که بین مذهبگرایی و متغیر وابسته (گرایش به فرهنگ سلبریتی) رابطهی معکوس و بین دو متغیر گرایش به رسانه و مصرفگرایی با متغیر وابسته رابطهی مستقیم برقرار است.
Celebrity is a new form of fame in contemporary world, which has risen under influence of social changes such as mediatization of society, decline in organized religion, the decline of the authority of traditional reference groups and commodification. Five specific characteristics of celebrity distinguish it from traditional forms of reputation, include media-driven, audience-driven, gain reputation quickly and scope of reputation, diversification and migration. For achieving this goal, a survey research has designed. The main aim of this research was to investigate the tendency of Farsi Instagram users to the celebrity culture, from sociological point of view. The statistical population of the study was all Persian Instagram users. 384 users were selected by simple random sampling. The results of the research show that, the mean of the tendency towards celebrity culture in the studied population is 46.39 out of 100, and most respondents (49.2%) have a moderate tendency towards celebrity culture. Comparison of means tests shows that in gender category, women, in age category, 20-29 years old audiences, and in educational category Bachelor's degree audiences, have the most tendency toward celebrity culture. Inferential statistics shows negative relation between religiosity and tendency toward celebrity culture, and positive relation between independent variables consumerism and tendency toward media with dependent variable, tendency toward celebrity culture.
Machine summary:
local community اگرچه براي قرن هاي متمادي، عموما شهرت در يکي از اشکال سه گانۀ يادشده 1 بروز پيدا مي کرد، اما به واسطۀ برخي تغییرات اجتماعي نظير؛ افول دين سازمانيافته (١٩٩٨ ,Gabler ;٢٠٠١ ,Rojek ;٢٠٠٣ ,Weinstein &Weinstein ) افول گروه هاي مرجع سنتي ٢ (٢٠٠٦ ,Cashmore)، رسانه اي شدن٣ ( ,Marshall ;١٩٩٢ ,Henderson) Rojeck, 2001; Cashmore, 2006; Marwick, 2015 Driessens, 2013a ;١٩٩٧)، کالایی شدن ٤ (١٩٩٧ ,Marshall ;٢٠٠١ ,Rojek ;٢٠٠٤ ,Turner ;٢٠٠٦ ,Cashmore) و ظهور نئوليبراليسم (a٢٠١٣ ,Driessens ;٢٠١٥ ,Fletcher)، اين اشکال تضعيف گرديدند و به تدريج شکل جديدي از شهرت، با عنوان «سلبريتي»٥، ظهور کرد.
با افزايش تعدد و تکثر سلبريتي ها و پررنگ تر شدن نقش و نفوذ آنها در جامعه ، از اواخر دهۀ ١٩٨٠، در جامعه شناسي، موضوع سلبريتي و مسائل پيرامون آن، به طور نظام مند، مورد مطالعه قرار گرفت و مفاهيم جديدي نظير فرهنگ سلبريتي ٦ ( ,Rojek ٢٠٠١؛ ٢٠٠٦ ,Redmond &Holmes ؛ ٢٠٠٦ ,Cashmore؛ ٢٠١٠ ,Turner؛ ,Furedi ٢٠١٠)، شبکه هاي سلبريتي ها٧ (٢٠٠١ ,Gamson)، کيش سلبريتي ٨ ( ,Lawrence ٢٠٠٩)، سلبريتي-آيکون٩ (٢٠١٠ ,Alexander)، جامعۀ سلبريتي ١٠ ( ,Van Krieken ٢٠١٢)، سلبريتيزهشدن١١ (a٢٠١٣ ,Driessens)، سلبريتيسازي ١٢ (٢٠٠١ ,Rojek؛ a٢٠١٣ ,Driessens) و سرمايۀ سلبريتي ١٣ (b٢٠١٣ ,Driessens) ابداع گرديدند.
از نظر گابلر (٢٠٠١) مهم ترين مؤلفۀ يک سلبريتي، سرگرمي است و طبق تعريف او، سلبريتي کسي است که «زندگي او براي مردم سرگرم کننده باشد» (٥ :٢٠٠١ ,Gabler) طبق تعريف فريس ٢ (٢٠٠٧)، سلبريتي ها «افراد شناخته شدهاي هستند که به واسطۀ برخورداري از برخي ويژگيها و صفات خاص، از ديگران متمايز گشته اند و در نزد جمع کثيري از افراد نيز شناخته شده هستند» (٣٧٢ :٢٠٠٧ ,Ferris) بيان مسئله ظهور «فرهنگ سلبريتي» در جامعۀ ايران را مي توان مقارن با گسترش رسانه هاي جمعي، از جمله تلويزيون، راديو و مجلات زرد، در دهۀ ٤٠ شمسي، دانست .