Abstract:
این مقاله که به شیوه تحلیلی - تطبیقی و با هدف شناخت تابوها و کارکرد آنها، نگاشته شده است، خوانندگان را با اندیشههای همسان و ناهمسان سه قوم سومری، هندی و ایرانی، در سه مقطعتاریخی آشنا خواهیم ساخت. در این راستا با خوانش سه اثر بر گزیده: گیل گمش، رامایانا و گرشاسپنامه، همراه با شناخت تابوهای موجود در این آثار، به تحلیل و توصیف این مقوله خواهیم پرداخت. تابو، به مثابه باورداشت به وجود نیرویی ماورایی و حرمت بخش در شماری از اشیاء، گیاهان، جانوران و آدمیان، با برخورداری از دو ویژگی «تقدس» و «حرمت»، مقوله-مفهومی برجسته در عرصه مطالعات ادبی و مردم شناختی است. نگارندگان با شناخت و تحلیل تابوهای موجود در سه اثر یادشده، نشان خواهند داد که باورها و قوانین تابویی، با کارکردهای ویژه خویش، نقشی برجسته در این آثار، ایفا میکنند و به کنش- واکنشهای شخصیتهای حماسی- اساطیری، سمت و سویی خاص میبخشند؛ ویژگیای که گویای همگونی نوع کارکرد ذهن آدمی، در دورههای گوناگون پیشاتاریخی- تاریخی، در عرصههای متفاوت جغرافیایی است.
Taboo, as a belief in the existence of a transcendental and sanctifying force in a number of objects, plants, animals, and humans, is a prominent conceptual concept in the field of literary and anthropological studies. Each taboo, with its two characteristics of "sanctity" and “abstinence ", reminds its believers, a number of collective dochr('39')s and dontchr('39')s. Taboos, with their various functions, both in the past and in modern times, have a prominent place in collective relations. Since epic works are mythological manifestations and contain visible and hidden traces of the first eras of human life, by examining the taboo in these works, we can better understand the beliefs, dochr('39')s and dontchr('39')s and the type of thought that governs primitive society.The present article, which has been written with an analytical-comparative approach and from a taboo point of view, aims to acquaint the reader with the identical and dissimilar ideas of three peoples: Sumerians, Indians and Iranians, in three historical periods. Research shows that taboo beliefs and laws, with similar or dissimilar functions, play a prominent role in the three epic works, Gilgamesh, Ramayana and Garshasbnameh, and to the actions-reactions of epic-mythical characters. They give a special direction and this indicates the homogeneity of the type of functioning of the human mind, in different prehistoric-historical periods, in different geographical areas.
Machine summary:
کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی (گرایش ادبیات تطبیقی)، دانشگاه حکیم سبزواری دریافت : ١٣٩٩/٨/٥ پذیرش : ١٤٠٠/٢/٢٠ چکیده این مقاله با شیوة تحلیلی ـ تطبیقی و با هدف شناخت تابوها و کارکرد آن ها، اندیشه های همسان و ناهمسان سه قوم سومری، هندی و ایرانی را در سه مقطع تاریخی بررسی کرده است .
بدین منظور، با خوانش سه اثر برگزیدة گیل گمش ، رامایانا و گرشاسپ نامه ، همراه با شناخت تابوهای موجود در این آثار، به تحلیل و توصیف این مقوله پرداخته شده است .
برخی از این پژوهش ها به همراه خلاصه ای از داده ها و یافته های آن ها به این شرح است : از آثار ترجمه شدة بنیادی میتوان به توتم و تابو (١٩١٢ م ) اثر زیگموند فروید، ترجمۀ محمدعلی خنجی (چاپ اول ١٣٤٩) و شاخۀ زرین (١٩٩٠ م ) اثر جیمز جرج فریزر، ترجمۀ کاظم فیروزمند (چاپ اول ١٣٨٤)، و از آثار کاربردی در حوزة زبان فارسی به بنیان های اجتماعی ادیان ابتدایی اثر یوسف فضایی (١٣٩٠) و توتم و تابو در شاهنامه اثر فاطمه توسل پناهی (چاپ اول ١٣٩١) اشاره کرد.
در میان مقالات علمی ـ پژوهشی، وحید رویانی و مرتضی نیازی (١٣٩٥) با محدود کردن موضوع ، «تابوی نام در شاهنامۀ فردوسی» را مورد بررسی قرار داده و ذیل چهار عنوان ، صورت های مختلفی برای این نوع از تابو برشمرده اند.
از سوی دیگر این نکته را نیز باید درنظر داشـت کـه گاه نام دیوان بر اقوام بومی و پیشینی سرزمین ها دلالت یافته است (شمیسا، ١٣٩٧: ٥٨)؛ اقوامی که به واسطۀ تابوی بیگانه هراسی و دشمن شماری غریبگان (ر.