ورود اهل ایمان به مطالعه علمی دین آیا ممکن است؟ مقاله

راهبرد فرهنگ پاییز 1393 - دوره هفتم، شماره 27 رتبه: علمی-پژوهشی/ISC (‎26 صفحه - از 7 تا 32 )

کلیدواژه ها: مطالعه علمی دین معنای دین الحاد روش شناختی ندانم گروی پدیدارشناسی دین دین پژوهی حقیقت دین کارکرد دین منشا دین origin of religion Scientific study of religion Phenomenological study of religion Truth of religion Meaning of religion Function of religion Methodological atheism Methodological ignorance دین علمی پدیدارشناسی اســت Religion شناخت دانش

fa en

چکیده:

رواج تعاریف ساده انگارانه از علم در میان بسیاری از پیشگامان علوم اجتماعی مانند فروید سبب شد تا انبوهی از معتقدات ملحدانه و فلسفی با برچسب علم بودگی، جواز ورود به مطالعه علمی دین را بیابند و به عنوان شناخت های معتبر و بی طرفانه معرفی شوند. اگر بتوان به گونه ای حقیقتا بی طرفانه، درباره دین به تولید دانش تجربی پرداخت، آنگاه سخن از ورود اهل ایمان به دایره مطالعه علمی دین بی وجه نخواهد بود. اگر «انسان مومن مدرن» از ورود به دایره مطالعه علمی دین ناگزیر باشد، باید مبانی، تلویحات و پیامد های چنین ورودی را نقادانه بررسی کند. در این نگاشته تلاش می شود تا با معرفی و تبیین شرط «بی طرفی پیشینی نسبت به حقیقت دین» نشان داده شود که از چهار وجه حقیقت، منشا، معنا و کارکرد دین، تحقیق علمی تنها می تواند به پژوهیدن کارکرد دین بپردازد. اما حتی حصر فعالیت علمی به کارکردپژوهی نیز از دیدگاهی مومنانه، تهی از برخی آسیب ها نیست. در نهایت شاید بهترین گزینه مومنان در این عرصه همان دشوارترین گزینه باشد یعنی درانداختن طرحی نو از علم دین؛ علمی به راستی بی طرف که هم در اعتبار چیزی کم از علوم طبیعی نداشته باشد و هم در شناخت دین و معنویت از روایی بیشتری برخوردار باشد. اگر پدیدایی چنین علمی امکان پذیر باشد.

خلاصه ماشینی:

اما آنچه در مرکز توجه اين نگاشــته قرار دارد، پژوهيدن دين با مباني و روش هاي علوم تجربي اســت و بــه آن با اصطلاح «مطالعه علمي دين » يا اصطلاحات مشــابه (مادامي که منظور از علم در آنها، شناخت مبتني بر روش شناسي علوم تجربي باشــد) اشاره مي شود و با اصطلاح کلي «مطالعه دين » و اصطلاحات مشابه فرقي فارق دارد؛ مثلا همين فرق فارق اســت که (به زعم بسياري ) «پديدارشناسي دين » را خــارج از دايــره «مطالعه علمي دين » قرار مي دهد (نگاه کنيد به آيديناپولس و يانن ٥، ١٩٩٤ به ويژه بخش نخست و نيز آلن ، ٢٠٠٥ : ٧٠٩٧) و به آن خواهيم پرداخت . Cognitive Sciences از اين رويکردهاي ميان رشــته اي اســت که محققاني از روان شناسي و انسان شناسي تا عصب شناسي و علوم رايانه در آن مشارکت دارند (براي شرحي موجز ولي جامع مراجعه کنيد به اســکان ١ و ديگران ، ٢٠٠٥) و برخي از ايشــان که به پژوهيدن دين پرداخته اند، مباني ، روش ها و يافته هاي خود را ذيل عنوان «علوم شناختي اديان »٢ جاي داده اند (معرفي فشرده اي از آن را در بارت و بردت ٣، ٢٠١١ ببينيد)؛ البته کليت «علوم شناختي » (و به تبع آن علوم شــناختي اديان ) از دسته بندي صرف و تقسيم کار براي گروهي از پژوهش هاي ميان رشته اي فراتر مي رود و بر پيش انگاشت ها و ترجيحات ويژه اي تکيه دارد (نگاه کنيد به تاگارد٤، ٢٠١٢) که محل تأمل است و وارسي آنها مجال موسع تري مي طلبد. Religion without God: Methodological Agnosticism and the Future of Religious Studies. History and Phenomenology in the Science of Religion.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود