چکیده:
تصریح و تلویح دو راهکار در ترجمه بینافرهنگی است که همواره مترجمین را در نقش میانجیگری آنها بین دو زبان و فرهنگ یاری کرده است. این دو راهکار هرچند از دیدگاه نظریه ها و رویکردهای متفاوت در ترجمه اجتناب ناپذیر شناخته شده اند لیکن تابع دستورالعملی ثابت و ابعادی تعیین شده نمی باشند. مترجم با استفاده از تصریح سعی میکند به خواننده متن مقصد، اطلاعاتی را انتقال دهد که خواننده متن مبدأ به طور طبیعی داراست و با علم به آن پیام متن را با تمام ظرافت ها و اشارات درک میکند. تلویح نیز هرچند با پوشاندن بخشی از اطلاعات متن مبدأ همراه است لیکن راهکاری برای اجتناب از اعوجاج در انتقال پیام اصلی است. حال سؤال این است که اگر به کارگیری این دو راهکار تابع دستورالعمل مشخصی نیست چه عواملی در استفاده صحیح از آنها دخیل است؟ با فرض بر اینکه بررسی و تحلیل به کارگیری این دو راهکار در چارچوب تئوری های مطرح شده میتواند در این مقوله راهگشا باشد، در تحقیق حاضر به بررسی تلویح و تصریح در ترجمه فرانسه گلستان توسط عمرعلی شاه با هدف روشنسازی و استفاده مناسب از این دو راهکار پرداختیم. بررسی و تحلیل مثالها به ما نشان داد که مترجم باید در عین تسلط کامل بر دو زبان و دو فرهنگ از چالش های پیش رو در کار برد این دو راهکار آگاه باشد و از آنها در موارد خاص و ضروری و بهگونه ای هوشمندانه استفاده کند.
L'explicitation et l'implicitation sont deux strategies de traduction interculturelle qui ont toujours aide les traducteurs a faire la mediation entre les langues et les cultures. Ces deux approches, bien qu’inevitable ne connaissent pas encore des normes specifiques en traduction. La question est ici de savoir comment trouver le bon dosage d'explicitation et d'implicitation capable de transferer la moyenne globale de l'ensemble du texte. Pour clarifier la question, cet article examine l'utilisation de ces deux strategies dans la traduction de Jardin de Rose (Gulistan) en francais par le traducteur afghan persanophone Omar-Ali Shah. L'analyse des exemples montre que le traducteur doit etre conscient des defis auxquels sont confrontees ces deux solutions tout en maitrisant les deux langues et les deux cultures et les utiliser a bon escient et dans des cas specifiques.
خلاصه ماشینی:
» (بـه نقـل از فرح زاد،١٣٨٥:٩٢)؛ امـا در مورد عواملی که مربوط به آداب ورسـوم و سـبک زندگی ملتی خاص میشـوند این دو معتقدند که نیازی به تصریح نیست (همان : ٩٢)؛ بنابراین از نظر آنان تصـریح فقط شامل عوامل نحوی و ساختاری زبان میشود که خوانش پذیری، انسـجام و پیوستگی متن مقصد را افزایش میدهند و اطلاعات فرهنگی ضمنی پنهان در عوامل فرازبانی را شـامل نمیشود؛ و اما این ابهامات در تعریف وینه و داربلنه از آنجا ناشــی میشــود که هدف اصــلی وینه و داربلنه نشــان دادن تفاوت های زبانی و ســاختاری بین زبان های فرانسـه و انگلیسـی به وسـیله مثال های عینی از دو زبان به دانشـجویان جهت آموزش زبان ترجمه بوده اســـت و نه ارائه تئوری ترجمه .
از دیدگاه وی ترجمه «صـرفاً جایگزین کردن عناصـر زبان با مناسب ترین معادل آنها در زبان مقصد است که خود از میان مجموعه تمامی معادل های بالقوه برگزیده شـده اســت » (همان : ٨٥) به این ترتیب ترجمه به یک تمرین زبانی صرف تنزل پیدا می کند و عوامل فرهنگی، متنی و دیگر عوامل محیطی نادیده گرفته میشـــوند و هرگونه تغییر بین دو زبان ، اعم از ســـاختاری و معنایی، انحراف و درنتیجه خطا در ترجمه محسـوب میشوند؛ بنابراین اگر بخواهیم تصریح و تلویح را بر اساس برداشت کتفورد از ترجمه تعریف کنیم ، تصــریح افزودن توضــیحاتی در زبان مقصــد و تلویح کاســتن اطلاعاتی اســت که باعـــــث انحراف در فرایند حرکت از زبان مبدأ به زبان مقصــد و درنتیجه تحریف در ترجمه میشود.