Abstract:
روستای «لایزنگان» (lây-zangân)از روستاهای شهرستان داراب فارس است. این روستا در 54 کیلومتری شرق داراب واقع شده و زندگی بیشتر مردمان آن، از قدیم تاکنون، از راه باغداری میگذشته است. از همینروی، کارکرد واژهها و اصطلاحات باغداری در این منطقه چشمگیر است. بیتردید ثبت و ضبط چنین واژگان و اصطلاحاتی که از گنجینههای فرهنگ و زبان فارسی بهشمار میآید، بسیار بایسته است و چهبسا در زایشهای جدید زبانی بتوان از آنها بهره برد. این مقاله در پی آن است که بخشی از این واژگان و اصطلاحات را که به حوزه باغداری مربوط میشود، همراه با شکل دقیق گفتاری و کاربرد آنها، ثبت و ضبط کند. نشان خواهیم داد که گویش گفتاری این منطقه با زبانهای فارسی میانه و باستان پیوندی استوار دارد و گاهی واژههایی در این منطقه بهکار میرود که بههمین شکل در متونی قدیمی، چون درخت آسوریک، بهکار رفته است.
Lay-zangan village is one of the villages of Darab in Fars Province. This village is located in 54 Kilometers East of Darab. They earn living by gardening from many years ago. Then, using planting terms and idioms are remarkable there.
Doubtlessly, recording and documenting these terms are of importance in Persian Language and culture to produce new words. This paper tries to record the words of gardening accurately with clear form and pronunciation. It shows that local speech is linked with middle and ancient Persian like Asourik Tree.
Machine summary:
نشان خواهيم داد که گويش گفتاري اين منطقه با زبان هاي فارسي ميانه و باستان پيوندي استوار دارد و گاهي واژه هايي در اين منطقه به کار ميرود که به همين شکل در متوني قديمي، چون درخت آسوريک ، به کار رفته است .
اما وظيفۀ زبانپژوهان و زبانشناسان است که در برابر اين تازش گسترده ، تمام توان خود را صرف ثبت و ضبط واژه ها و اصطلاحات درحالمرگ و قواعد حاکم بر آنها کنند تا اين واژگان و قواعد, دست کم در گنجينۀ توانمنديهاي بالقؤە زبان ذخيره شوند؛ باشد که در دورٔە شکوفايي ديگري به کار گرفته شود و از گريبان ابزار يا پديده اي نو، حياتي دوباره از سر گيرد.
تره (tarra): جوانۀ نسبتا بزرگ ، به درختي که هنوز جوان است و به ثمر ننشسته نيز ميگويند که دراين صورت، نام درخت مدنظر بعد از واژٔە «تره » ميآيد.
کرک (kOrOk): وقتي درخت هاي بادام و گردو و بنه پير ميشوند و شاخه هاي آنها شکننده ميشود ميگويند: «کرک شده .
کيتل (keytO١): اين واژه به معناي کپر است و بيشتر لايزنگاني هاي عليا (خشم بالا) آن را به کار ميبرند.
اصطلاحات و واژه هاي کم کاربرد ديگر در باغداري اگل واگشته (vâ-gešt-e a gO١): گلبرگهاي شکوفۀ بادام و امثال آن تکيده و انتهاي شکوفه به اندازٔە دانۀ تسبيح بزرگ شده است .
اصطلاحات و واژه هاي طرحشده در اين مقاله به حوزٔە باغداري ديم مربوط است .