Abstract:
در این پژوهش تلاش شده است، کشف الگوی تربیتی سوره حدید، مبتنی بر آموزههـای تفسـیر شـریف المیـزان ارائـه شود. بدین منظور از روش پژوهشی داده بنیاد استفاده شده است و حاصل امر، استخرا 005مفهـوم، 25مولفـه و 00بعـد تربیتی بوده است. در این راستا ابتدا با رجوع به تفسیر المیزان، اقـدام بـه جمـعآوری دادههـا، در جهـت دسـتیابی بـه مـدل تحقیق، تجزیهوتحلیل دادهها که مشتمل بر کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخـابی شـده اسـتو نتـایج در دو الگوی تربیتی ارائه گردید. در این مقاله به سوره حدید بـا رویکـرد تربیتـی پرداختهشـده؛ زیـرا تربیـت اسـلامی یکـی از مهمترین و عمدهترین بخشهای معار اسلامی و فلسفه بعثت پیامبران و اساس تربیـت وظیفـه اولیـاء الهـی و متولیـان و مربیان جامعه اسلامی است. ابعاد تربیتی شناساییشده سوره حدید در تفسـیر المیـزان مشـتمل بـر وظـایف و ویژگیهـای مربی و متربی؛ یکی از ویژگیهای مربی در نظام تعلـیم و تربیـت، حکـیم بـودن مربـی اسـت و مهمتـرین وظیفـه متربـی اطاعتپذیری اوست. هر فرآیند تربیتی به نحوی از انحاء دارای محتوی است کـه بـا فرآینـد اعتقـادی و عبـادی در تجلـی تربیت انسانی نقش بنیادین به خود میگیرد و مبنـای تربیـت انسـان، از هستیشـناختی و انسانشـناختی سـامان مییابـد. اسـتفاده از تشـویق و ترغیـب بهمنزلـه ابـزاری بـرای رشـد و ارتقـاء بـهعنوان روش تربیـت نقـش برجسـتهای دارد و اصـل توحیدمحوری و آخرتگرایی ازجمله اصول مهم تربیت هستند. در میان عوامل موثر در تربیت، امنیـت، مهمتـرین نقـش را در تربیت انسان دارد. یکی از مهمترین موانع درونی که مانع رشد و رسیدن انسان به کمال، تکبر و روحیه استکباری اسـت. هد ، نقطهایاست که هر جریان تربیتی درصدد رسیدن بدان است، ازجمله اهداف، هدف نهایی و غایی تربیـت؛ یعنـی رسیدن به پرستش خدا و اعتقاد به وحدانیت اوست. درنهایت رسیدن بـه زنـدگی مسـالمتآمیز، مهمتـرین نتیجـه تربیتـی مشترک دنیوی و اخروی است.این ابعاد تربیتی شناساییشده، الگوی نهایی تحقیق را تشکیل داده است
This research seeks to present the discovery of the pedagogical model of Surah Hadid,based on the teachings of the Holy Tafsir Al-Mizan. So, the grounded research methodhas been used and the result is the extraction of 110 concepts, 30 components, and 11pedagogical dimensions. In this regard, first by referring to Tafsir Al-Mizan, data werecollected to achieve the research model, and then the data were analyzed, including opencoding, axial coding and selective coding, and then their results were presented in twopedagogical models. In this article, Surah Hadid is discussed with a pedagogical approach;Because Islamic pedagogy is one of the most important and major parts of Islamicteachings and the philosophy of the prophets’ mission and is the basis of the pedagogicalduty of the divine guardians and trustees and educators of the Islamic society. Thepedagogical dimensions identified in Surah Al-Hadid in the Tafsir Al-Mizan include theduties and characteristics of a trainer and trained ones; One characteristic of a trainer inthe educational and pedagogical system is that the trainer should be wise and the mostimportant duty of the trained ones is his/her obedience. Every pedagogical process hascontent in a way that plays a fundamental role in the manifestation of human pedagogythrough the process of belief and worship, and the basis of human pedagogy is organizedfrom ontological and anthropological dimensions. Applying encouragement as a tool forgrowth and promotion as a method of pedagogy has a prominent role and the principle ofmonotheism (Tawhid)-centered and hereafter-oriented are among the important principlesof pedagogy. Among the effective factors in pedagogy, security has the most importantrole in human pedagogy. One of the most important internal obstacles that prevent humangrowth and achievement of perfection is arrogance and then a haughty spirit. The goal isthe point that every pedagogical process seeks to reach. The goals include the ultimategoal of pedagogy; It means reaching the worship of God and believing in His Oneness(Tawhid). Ultimately, achieving a peaceful life is the most important result of a commonworldly and otherworldly pedagogy. These identified pedagogical dimensions haveformed the final model of the research
Machine summary:
ابعاد تربیتی شناساییشده سوره حدید در تفسیر المیزان مشتمل بر وظایف و ویژگیهای مربی و متربی؛ یکی از ویژگیهای مربی در نظام تعلیم و تربیت، حکیم بودن مربی است و مهمترین وظیفه متربی اطاعتپذیری اوست.
هدف این نوع تحلیل، همانند سایر تکنیکهای پژوهشی، فراهم آوردن شناخت، بینشی نو، تصویر واقعیت و راهنمای عمل است و درنهایت ابعاد تربیتی اعم از مبانی، اصول، روش، ابزار، هدف، محتوا، موانع، ویژگی و شرایط مربی و متربی و نتایج طبقهبندی شده و در قالب مدل و الگو ارائه میگردد.
از ریشۀ «بنی» مشتق شده و به معنای ریشه، بنیاد، اساس و زیرساخت است (ابنمنظور، لسان العرب، 1408 ق: 5/ 506)؛ و در اصطلاح، مبانی تربیت همواره از هستها و قابلیتها و ویژگیهای انسان سخن میگوید و در حوزه تربیت انسان کارایی دارد (شکوهی، تعلیم و تربیت و مراحل آن، 1370: 57)؛ بنابراین مبانی تربیت پایه و اساس هر نظام تربیتی است و از خصوصیت مبانی این است که بر تمام ارکان تربیت سیطره دارد و در تعیین اهداف، اصول و روشها ایفای نقش میکند (داوودی، اخلاق اسلامی (مبانی و مفاهیم)، 1387: 77).
بررسی شاخصههای تربیت در آیات سوره حدید در تفسیر المیزان بهصورت کدگذاری باز در این مرحله، آیات با دقت مورد تأمل قرارگرفته و شاخصههای تربیتی اعم از اصول، مبنا، روش، موانع و غیر از آهن به آیات عرضه شده و با توجه به تفسیر و توضیح آیه، کدگذاری باز انجام گرفت، این مرحله به معنای بررسی خطبهخط دادهها و شناختن فرایندها در آن است (حسرتی، مقدمهای بر روش کیفی نظریه داده بنیاد، 1385).