Abstract:
کوهپایه، با نامهای قدیمی ویر و قهپایه، شهری است که در هفتاد کیلومتری شرق شهر اصفهان و در حاشیۀ کویر مرکزی ایران واقع شدهاست. موقعیت جغرافیایی و طبیعی کوهپایه -که بنا به شواهد تاریخی، یادگار عهد ساسانیان است- در کنار حفظ گویش بهجامانده از زبان پهلوی و تکلّم مردم شهر به این گویش، از قدمت و غنای فرهنگی کوهپایه حکایت دارد. نگارندگان این مقاله با هدف نگاهداشت و معرفی بخشی از گویش کهن کوپایی، به بررسی ساختار صرفی فعل در این گویش پرداختهاند. این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و گردآوری دادههای آن با استناد به منابع کتابخانهای و تحقیقات میدانی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که ساختار فعل در گویش کوپایی تفاوتهای بارزی با فارسی معیار دارد. در گویش کوپایی، ساخت ستاک مضارع و ساختار افعال آینده و امر از قاعدۀ خاصی پیروی نمیکند. جایگاه شناسه در افعال ماضی این گویش نیز یکسان نیست؛ بدین معنا که شناسه در ماضی ساده، بعید و نقلی قبل از ستاک و در بقیۀ افعال، بعد از ستاک میآید.
Kohpayeh, Vir and Qahpayeh as old names, is a city located seventy kilometers east of Isfahan and on the edge of the central desert of Iran. The geographical and natural position of Kohpayeh, based on the historical evidence is the leftover of the Sasanian era, along with the preservation of the Pahlavi language, and the speech of the people of this city, has indicated the antiquity and cultural richness of Kohpayeh. The authors of this article have investigated the verb morphological structure of this dialect with the aim to preserve and to introduce a part of the ancient Kupaee dialect. This research has been conducted in a descriptive-analytical way and the data were collected based on library sources and the field of research. The results of the research show that the verb structure in the Kupaee dialect has significant differences with the standard Persian language. In the Kupaie dialect, the construction of the present participle and the structure of future and imperative verbs do not follow any special rules. The position of the identifier in the verbs of past tense in this dialect is also not the same; means that the identifier in the simple past, past perfect, and present perfect tenses come before the root and in the rest of the verbs comes after the root.
Machine summary:
با وجود کهن سالي ايران و دگرگونيهاي نماياني که در طول تاريخ مدون در جغرافيـاي انسـاني و حتـي طبيعي آن حادث شده ، يک اصل جغرافيايي در مدتي بيش از دو هزار سال تا پايان عصـر قاجـار ثابـت ماند و آن تثليث خراسان و ماد و پارس بود: خراسـان و مـاوراءالنهر در شـرق ، از تنـۀ غربـي ايـران بـه واسطۀ کوير جدا ميشود؛ پارس (در معناي تاريخي)، پهنۀ جنوبي رشته کوه زاگرس را در بر ميگيـرد و ماد، همان است که در کانون مبحث جغرافياي زباني ماست و به دو بخش «ماد کوچک يا آذربايجان » و «مادبزرگ » تقسيم ميشد: ماد بزرگ که پيرامون رشته کوه زاگرس ، ميـان کرمانشـاه ، همـدان ، ري و اصفهان دامن ميگسترد، در سده هاي اول تـا ششـم هجـري، «جبـال » يـا «کوهسـتان » و از آن پـس ، «عراق عجم » خوانده شد و نام اخير تا تقسيم اداري کشور به استان ها رواج داشت .
جدول توصيفي آواهاي گويش کوپايي از آنجا که در اين پژوهش ، براي بررسي انـواع افعـال گـويش کوپـايي و درک تلفـظ صـحيح واژگـان ، آوانگاري لاتين آنها ارائه شده است ، پيش از ورود به مبحث ، جـدول توصـيفي آوانگـار برخـي آواهـاي گويشي که در فارسي معيار نظير ندارد، ارائه ميگردد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) ۲.
شناسه هاي افعال مضارع اين شناسه ها که در جدول زير آمده است ، به طور ثابت در پايان انواع فعل مضارع قرار ميگيرند: (به تصویر صفحه مراجعه شود) ۲-۶.