چکیده:
مقاله حاضر تلاشی برای ترسیم روند تغییرات دین داری مردم ایران طی سه دهه گذشته است. برای دستیابی به این مهم بر داده های پیمایش هایی که طی سه دهه گذشته در ایران انجام شده، تکیه کرده ایم. براساس یافته های پیمایش های سنجش دین داری در ایران تغییرات و نوسانات در وضعیت دین داری مردم را که اغلب به تفکیک بزرگسالان، جوانان، مردان و زنان آمده است، به تصویر کشیده ایم و نشان داده ایم این تغییرات در ابعاد مختلف دین داری و در میان اقشار مختلف جامعه و در زمان های مختلف متفاوت بوده است؛ به گونه ای که نمی توان به طور کلی از تغییرات وضعیت دین داری سخن گفت، بلکه باید به تفکیک گروه های مختلف اجتماعی و ابعاد متفاوت دین داری وضعیت دین داری را تشریح کرد. یافته ها نشان می دهد رفتارهای فردی دینی روندی باثبات یا نسبتا صعودی داشته اند و این افزایش در اقشار مختلف اجتماعی کمی متفاوت است. اما برخی مناسک جمعی روندی نزولی داشته و وضعیت زنان در این بعد متفاوت با سایر ابعاد است. وضعیت اعتقادات و تجربه های دینی نیز اساسا در سطح بسیار بالایی قرار دارد.
خلاصه ماشینی:
"فصلنامه تحقیقات فرهنگی،دوره دوم،شماره 6،تابستان 1388،صص 95-79 بررسی وضعیت دینداری در ایران:(با تأکید بر دادههای پیمایشهای سه دهۀ گذشته) مهدی فرجی1 دانشجوی دکتری جامعهشناسی نظری-فرهنگی،دانشگاه تهران عباس کاظمی2 استادیار گروه ارتباطات دانشگاه تهران و عضو شورای گروه پژوهشی مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی کیده {IBمقاله حاضر تلاشی برای ترسیم روند تغییرات دینداری مردم ایران طی سه دهه گذشتهاست.
یافتهها نشان میدهد رفتارهای فردی دینی روندی باثبات یا نسبتا صعودی داشتهاندو این افزایش در اقشار مختلف اجتماعی کمی متفاوت است،اما برخی مناسک جمعیروندی نزولی داشته و وضعیت زنان در این بعد متفاوت با سایر ابعاد است.
در این بین نماز خواندن و روزه گرفتن به عنوان مهمترینشاخص ارزیابی رفتارهای فردی دینی و نماز و جماعت در مسجد و نماز جمعه نیز به عنوانمهمترین شاخص ارزیابی رفتارهای جمعی دینی مطرح شده است.
همچنین حدود 68 درصد جوانان در سال 1353 روزه میگرفتهاند(اسدی،1353)که این میزان بعد از حدود یک دهه در سالهای 1374 و 1375 کاهش نداشته و ثابتمانده(سراجزاده،1374؛طالبی،1375)و با یک روند رو به رشد تدریجی تا سال 1385 همراهاست(کاظمی و فرجی،1381؛مرکز مطالعات و سنجش افکار عمومی 1382؛غریب خواجه ومیرزایی،1383،غیاثوند،1384،کاظمی و فرجی،1385).
حضور و شرکت جوانان در نماز جماعت نیز طی یک دهه گذشتهعلاوه بر اینکه نسبت به بزرگسالان کمتر بوده تقریبا روندی نزولی داشته است(قنبری 1374،طالبان،1379؛کاظمی و فرجی،1381؛مرکز مطالعات و سنجش افکار عمومی،1382؛رضایی،1382؛غریب خواجه و میرزایی،1383؛غیاثوند،1384 به نقل از کاظمی و فرجی،1383).
در اینجا این پرسش مطرح میشود که آیا دادهها و مباحث مطرح شده در این مقاله کفایتلازم را برای پاسخ گفتن به پرسش اولیه در مورد چگونگی وضعیت دینداری در ایران دارند؟حقیقت این است که در اینجا تنها میتوانیم براساس دادههای موجود،گمانهزنیهایی انجامدهیم و حول چنین پرسشی تأملاتی داشته باشیم."