Abstract:
آیین های سوگواری از جمله مراسمی است که در حوزه فرهنگ یک جامعه قرار م یگیرد و جزو آداب و رسومی است که هم هی جوامع با ادیان و فرهنگ های گوناگون به آن توجه دارند. در ایران نیز این مراسم همواره به مناسبت های مختلف و با اهمیت خاصی انجام می شده است. در این پژوهش تلاش شده است تا با بهره گیری از منابع دست اول تاریخی و پژوهش های معتبر به بررسی این آیین اجتماعی در ایران و در حوزه تاریخی حکومت آل بویه پرداخته شود. خاندان ایرانی آل بویه به دلیل قرار گرفتن در شرایط سیاسی- اجتماعی آن زمان توانستند در دوران خلافت عباسی، حکومتی شیعی مذهب تاسیس کنند و از نظر شیعی بودن حاکمان آن قابل توجه می باشند. این نوشته برآن است تا مراسم سوگواری و عزاداری، تدفین،
خوراک و پوشاک سوگواری، عزاداری روز عاشورا و مراسم سوگواری را در نزد فرمانروایان و مردمان عادی به طور کلی در این دوره مورد توجه قرار دهد و از این رهگذر تا حدودی بحث تاریخی آداب سوگواری را در نزد ایرانیان و شیعیان روشن نماید. این مقاله تلاش داشته است که با استفاده از داده ها و مطالب کتابهای این
دوره و با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی به بررسی پدیده سوگواری و عزاداری در دوره آل بویه بپردازد و در نهایت به این نتیجه رسیده است که لباس سیاه بر تن کردن، پا برهنه در مراسم عزاداری شرکت کردن، تعطیل کردن کار و امور روزانه به خاطر اهمیت شخص فوت شده و سه روز بر مرده سوگواری کردن جزو آداب
اصلی سوگواری در دوره مورد نظر بوده است.
Machine summary:
"اما باید توجه داشت امروزه بر خلاف دوره آل بویه ذبح گوسفند در روز عاشورا و اطعام مردم به وسیله گوشت این قربانیها و دادن آنها بین مردم به عنوان نذری از رسوم شیعیان گردیده واین امر بیانگرتحولات مراسم شیعی در طول تاریخ می باشد شاید بتوان گفت گذشتگان به دلیل نزدیکی به عصر امامان معصوم بیشتر به سنت های اصیل شیعی پایبند بودند زیرا طبیعت ایام حزن و اندوه (محرم) قرار گرفتن در فضای سختی ها و گرسنگی و تشنگی امام حسین(ع) و یاران ایشان است(سنت عزاداری و منقبت خوانی،1386: 66).
در سال 372 هجری عضدالدوله بر اثر بیماری غش فوت کرد و او را در کنار مرقد حضرت علی(ع) دفن کردند در مرگ او همه به سوگ نشستند و درباریان برای عرض تسلیت در دربار حضور یافتند(ابن اثیر ،1383: 12/5260) وقتی جنازه عضدالدوله به نجف حمل شد متصدی حمل جنازه او از بغداد به نجف و انجام مراسم دفن، نقیب سادات ابوالحسن علی بن احمد بن اسحاق علوی بود و در روی قبر او بر روی تخته ای صاف و محکم این جمله را نوشتند: «هذا قبر عضدالدوله و تاج المله ابی شجاع بن رکن الدوله احب مجاورۀ هذا الامام التقی لطمعه فی الخلاص یوم تأتی کل نفس تجادل عن نفسها و الحمدالله و صلی الله علی محمد و عترته الطاهره»(ابن جوزی، 1412ق: 14/ 300)."