Abstract:
تعریف حقوق که گاهی مترادف با تشریع به کار میرود، وضع قوانین الزام آور برای ایجاد نظم در روابط اجتماعی افراد جامعه است. لذا منظور از اعجاز حقوقی قرآن، اعجاز تشریعی آن نیست بلکه وجه خاصی از آن است. در بیان آیت الله محمد فاضل لنکرانیeتصریحی بر تمایز این دو مفهوم نیست اما بررسی ادلّه ایشان در جهت اثبات اعجاز تشریعی قرآن نشان میدهد که این ادلّه بر اعجاز حقوقی مصطلح نیز دلالت دارد.
نوشتار حاضر با گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای، به روشی توصیفی ـ تحلیلی تلاش میکند که بر اساس ادلّه موجود در آثار ایشان نشان دهد، اعجاز حقوقی به خاطر امری از داخل قرآن و مربوط به کلام بما هو له اثر و ثمرات است. دستهای از این ادلّه با استناد به وضع قوانین قرآن به منظور جامعه سازی، ثمرات حقوقی قوانین قرآن را اثبات میکند و دستهای دیگر با استناد به ارائه قوانین قرآن توسط فردی امّی، تناسب با فطرت و تواناییهای انسان همراه با ضمانت های اجرایی اساسی، یکتایی نظام حقوقی قرآن را اثبات میکند. مجموع این دو دسته دلیل، اعجاز حقوقی قرآن را مبتنی بر ادلّه آیت الله فاضلe نشان میدهد.
Machine summary:
در بیان آیت الله محمد فاضل لنکرانی( تصریحی بر تمایز این دو مفهوم نیست اما بررسی ادلّه ایشان در جهت اثبات اعجاز تشریعی قرآن نشان میدهد که این ادلّه بر اعجاز حقوقی مصطلح نیز دلالت دارد.
«اعجاز» در اصطلاح دینی یعنی، انسان چیزی را بیاورد که مخالف، از آوردن آن ناتوان باشد (طریحى، مجمع البحرین، المفردات، ۱۳۷۵: 4/ 24) و «معجزه» از نظرصاحبنظران علوم قرآنی به پدیدهای گفته میشود که «نوعاً خارج از چهارچوب امور عادی و طبیعی و فراتر از قدرت بشر و اصول و قوانین علمی قرار دارد و فرد مدّعی منصب الهی آن را به منصه ظهور میگذارد به گونهای که در قبال معارضه ناشی از مبارزه طلبی و تحدّی سالم و بی خدشه بماند» (فاضل لنکرانی، مدخل التفسیر، ۱۳۸۶: ۱۳).
لکن با توجه به تعاریفی که در ابتدای این نوشتار در مورد مفهوم «حقوق» انجام شد، منظور از اعجاز حقوقی قرآن این است که «مجموعهای از قوانین و قواعد الزامآور به منظور ایجاد نظم در روابط اجتماعی افراد و بهبود وضعیت جامعه توسط قرآن وضع گردیده است که نوعاً، خارج از چهارچوب امور عادی و طبیعی و فراتر از قدرت بشر و اصول و قوانین علمی قرار دارد و در قبال معارضه ناشی از مبارزه طلبی و تحدّی، سالم و بیخدشه مانده است» (فاضل لنکرانی، مدخل التفسیر، ۱۳۸۶: ۱۳).
اعجاز حقوقی قرآن که گاهی مترادف با اعجاز تشریعی به کار رفته است، در وضع قوانین و قواعد الزام آور به منظور ایجاد نظم در روابط اجتماعی افراد جامعه است.