Abstract:
سابقه دیرپای صنعت نفت در ایران و پویایی این صنعت به خصوص طی سالهای پس از انقلاب اسلامی مملو از دانش،تجربیات و نوآوری بوده که حفظ،نگهداری و اشاعهء این گنجینه گرانبها،کار ارزشمندی است.عدم تسهیم و به کارگیری مجدد دانش تولید شده در سرمایههای فکری و دانشی موجود در صنعت نفت،در حقیقت هدر دادن هزینهها و نشاندهندهء عدم بهره وری در این صنعت میباشد.سیستمهای مدیریت دانش،در چنین فضایی و با هدف تأثیرگذاری بر شناسایی،خلق،ذخیرهسازی،بازیابی،تسهیم و به کارگیری دانش مورد نیاز در سازمانها به وجود آمدهاند.فرایند مدیریت دانش به سازمانها کمک میکند تا مأموریت خود را به خوبی انجام داده و به چشمانداز و اهداف خود دست یابند.از سوی دیگر هر برنامه مدیریت دانش، برای دستیابی به موفقیت باید از مبنای نظری قوی برخوردار باشد زیرا فعالیتهای اصلی در چرخه مدیریت دانش نیازمند چارچوبی مفهومی برای پیادهسازی و عمل میباشد،در غیر اینصورت نه تنها با یکدیگر هماهنگ نخواهد شد بلکه مزایای موردنظر مدیریت دانش نیز حاصل نخواهد گردید. در این راستا در مقاله حاضر با روش تحقیق کمی(مطالعات کتابخانهای و بررسی اسنادی)؛ پس از بیان مسئله و ضرورت مدیریت دانش در صنعت نفت،چرخه مدیریت دانش که بهطور عمده شامل کسب،خلق،کدگذاری،تسهیم،ارزیابی و کاربرد دانش درون و بین سازمانها میباشد،براساس رویکرد یکپارچه دالکر( Dalkir,2005 )تشریح شده و سپس مدلهای معتبر مدیریت دانش شامل مدلهای ایجاد و کاربرد دانش ویگ،دانششناسی سازمانی وان کروگ و روس،مارپیچ دانش نوناکا و تاکچی،مدیریت دانش چوو و مدیریت دانش بویسوت،به طور مختصر معرفی شده است.
در مرحله بعد با روش تحقیق کیفی(مصاحبه عمقی و تحلیل محتوا)با 7 نفر از خبرگان صنعت نفت مصاحبههای عمقی و نیمه ساختار یافته صورت گرفته و با کمک یافتههای آن، ویژگیها و عوامل مدل مدیریت دانش متناسب با صنعت نفت تدوین و با مدلهای موجود تطبیق داده شد که در نتیجه مدل مدیریت دانش نوناکا و تاکچی به عنوان مدل مطلوب مدیریت دانش برای صنعت نفت شناخته شده و ابعاد مختلف آن در صنعت نفت کشور تشریح شده است.
Machine summary:
"در مرحله بعد با روش تحقیق کیفی(مصاحبه عمقی و تحلیل محتوا)با 7 نفر از خبرگان صنعت نفت مصاحبههای عمقی و نیمه ساختار یافته صورت گرفته و با کمک یافتههای آن، ویژگیها و عوامل مدل مدیریت دانش متناسب با صنعت نفت تدوین و با مدلهای موجود تطبیق داده شد که در نتیجه مدل مدیریت دانش نوناکا و تاکچی به عنوان مدل مطلوب مدیریت دانش برای صنعت نفت شناخته شده و ابعاد مختلف آن در صنعت نفت کشور تشریح شده است.
در این ارتباط ضرورت استقرار مدیریت دانش در صنعت نفت ایران مشهود است تا با ثبت تجربیات مدیران و کارشناسان گذشته و حال صنعت نفت و انتقال این تجربیات به نیروهای موجود و (1) Knowledge Worker حتی جدید الاستخدام،امکان ابقای دانش و حفظ حافظه سازمانی و همچنین استفاده از این تجارب در موقعیتهای مورد نیاز فراهم گردد.
جدول شماره 1-مدل مدیریت دانش ویگ-سطوح درونیسازی( Wiig,1993 ) (به تصویر صفحه مراجعه شود) بهطور کلی،پیوستار درونی شده دانش،از پایینترین سطح یعنی مبتدی(کسی که نمی داند و حتی درباره وجود دانش آگاهی ندارد)شروع میشود و تا سطح کارشناسی ارشد(که فرد درک عمیقی نه فقط درباره دانش فنی و تحلیلی بلکه همچنین درباره ارزشها،قضاوتها و انگیزههای استفاده از دانش دارد)ادامه مییابد.
براساس نتایج تحلیل محتوای مصاحبههای عمقی با 7 نفر از متخصصان صنعت نفت، معیارها و ویژگیهای اصلی این صنعت شامل فرهنگ سازمانی،ساختار و زیرساختهای فناوری اطلاعات مورد بررسی قرار گرفت و مدل فرایند مدیریت دانش نوناکا و تاکوچی بهترین مدل برای صنعت نفت ایران شناخته شد.
از طرفی با عنایت به اینکه صنعت نفت ایران به عنوان نبض اقتصادی و یک صنعت راهبردی محسوب میشود و دانش موجود در این صنعت به عنوان منابع راهبردی آن وجود دارد،لذا انتخاب مدل مطلوب فرایند مدیریت دانش برای صنعت راهبردی نفت،امری ضروری و اجتنابناپذیر است."