چکیده:
هر جامعه و فرهنگی بنا به شرایط و مقتضیات خود محدودیت ها، معیارها و هنجارهایی را برای انتخاب همسر وضع می کند. در هر فرهنگی یک شخص ممکن است گزینه های مختلفی از جنس مخالف را به عنوان همسر احتمالی پیش روی خود داشته باشد، اما در هیچ فرهنگی انتخاب همسر انتخابی تصادفی نیست . در هر فرهنگی علاوه بر محدودیت های ناشی از ارزش ها و امیال فردی ، جامعه نیز مجموعه ای از محدودیت ها را تحمیل می کند. در ایران تا چند دهه پیش انتخاب همسر عمدتا بر عهدة اعضای خانواده بوده است ، اما امروزه تا حدود زیادی خود فرد نقش اصلی را در انتخاب همسر بازی می کند. هرچند این نقش تحت تاثیر شرایط اجتماعی و فرهنگی ایفا می شود. بنابراین امروزه همسرگزینی به عنوان یک کنش مهم اجتماعی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد و برای فهم و درک الگوهای همسرگزینی نظریه های زیادی ارائه شده است . در این مقاله در سطح نظری دو نظریه مهم همسرگزینی (به عنوان دو نظریه رقیب ) یعنی همسان همسری و ناهمسان همسری مطح ر و سس پ بر اساس ناقط تاکید ماشبه آنها شاخص های تحقیق ساخته شد. در مرحله بعد با استفاده از روش پیمایش در سطح کل کشور با حجم نمونه پنج هزارنفری اقدام به بررسی و سنجش تجربی شاخص های تحقیق و دو نظریه همسرگزینی شد. نتایج تحقیق نشان از غلبه قاطع الگوهای همسان همسری در ایران دارد. نتایج گویای این مطلب هستند که حدود ٩٠ درصد در خصوصیات ظاهری ، ٨٩ درصد از نظر ویژگی های روانی -عاطفی ، ٩٣ درصد در خصوصیات شخصیتی ، ٦٨ درصد از نظر خصوصیات طبقاتی و ٨٨ درصد از نظر مذهبی از الگوهای همسان همسری تبعیت می کنند. نتایج تحلیلی نیز به صورت قاطع این مسئله را نشان می دهد که در ایران گروه های مختلف برای ازدواج کسانی را انتخاب می کنند که از نظر خصوصیات ظاهری ، روانی -عاطفی ، شخصیتی ، طبقاتی و مذهبی شباهت بیشتری با آنها دارند؛ هرچند شدت و ضعف این الگوها در میان زنان و مردان متفاوت است
خلاصه ماشینی:
160 دوره هفتم مبانی نظری تحقیق شماره ٤ زمستان ١٣٩٣ در زمینۀ همسرگزینی دو نظریۀ عمدة جامعه شناسانه وجود دارد: ١) نظریـۀ همسان همسـری : پیـروان ایـن نظریه ازجملـه «کیـل ٢»، «باورمـن ٣»، «برگس ٤»، «سـنترز٥» و «ویلیـان ٦» معتقدنـد که افراد دارای ویژگی های مشـابه ، بیشـتر تمایـل دارند که با یکدیگـر ازدواج کنند (شـهابی ، ١٣٧١: ٥٤).
با توجـه به اینکـه آزمون کـی دو (کای اسـکوئر) در اینجـا در سـطح اطمینـان ٩٩ درصـد معنـادار اسـت ، بنابرایـن نتایـج فوق قابـل تعمیم به فصلنامه علمی -پژوهشی جامعـۀ آمـاری اسـت ؛ بدیـن معنـی که ضمـن تأیید فرضیـۀ فوق می تـوان نتیجـه گرفت که ١٨٠ مـردان بـرای ازدواج کسـانی را انتخـاب می کننـد کـه شـباهت بیشـتری از نظـر ویژگی های دوره هفتم روانـی- عاطفـی با خود آنها داشـته باشـند.
بـا توجه به اینکـه آزمون کـی دو (کای اسـکوئر) در اینجـا در سـطح اطمینـان ٩٩ درصـد معنـادار اسـت ، بنابرایـن نتایج فـوق قابل تعمیـم بـه جامعـۀ آمـاری اسـت ؛ بدیـن معنی کـه ضمن تأییـد فرضیۀ فـوق می تـوان نتیجه گرفـت کـه زنـان بـرای ازدواج کسـانی را انتخـاب می کننـد کـه شـباهت بیشـتری از نظـر ویژگی هـای روانـی - عاطفـی بـا خود آنها داشـته باشـند.