چکیده:
در دانش تاریخ قرآن وضعیت قرآن از نظر نزول بر پیامبر اسلام(ص)،کتابت اولیه،جمع و تدوین در زمان رسول خدا(ص)و پس از رحلت آن بزرگوار،رسم الخط و مراحل اصلاح آن و قرائات و تحولات مربوط به آن بررسی میشود.این دانش در زمانهای گذشته قسمتی از«علوم قرآن»،به معنای مطالعه جامع درباره قرآن،بهشمار میرفت و در عصر حاضر نخست بهوسیله خاورشناسان و سپس محققان مسلمان«تاریخ قرآن»به عنوان علمی مستقل از«علوم قرآن»هویت یافت.علمای شیعه و سنی با علاقهمندی به کاوش درباره کتاب الهی دهها کتاب در موضوع«تاریخ قرآن»نگاشتهاند که یکی از ارزندهترین آثار در این زمینه تاریخ قرآن تألیف آیت الله معرفت(ره)است.دراین مقاله ضمن بیان اصطلاح «تاریخ قرآن»و مسائل و موضوعات این دانش به معرفی کوتاهی درباره تاریخ قرآن آیت الله معرفت(ره)پرداختهایم.
خلاصه ماشینی:
"پس از تألیف کتاب تاریخ قرآن ابو عبد الله زنجانی،اصطلاح«تاریخ قرآن»بهتنهایی یا«تاریخ و علوم قرآنی»به کرات از سوی نویسندگان شیعه و سنی بهکار گرفته شد و تا زمان حاضر بهطور قطع بیش از 03 اثر باعنوان«تاریخ قرآن»تألیف شده است که نام بردن از آنها و داوری درباره مضامین و محتوای هریک محتاج مجال وسیعتری است.
ب)برخی بهصورت گذرا و استطرادی درباره پارهای از مباحث تاریخ قرآن به بحث پرداختهاند و هدفشان در درجه نخست پرداختن به تاریخ قرآن نبوده است؛برای مثال آیت الله خویی در کتاب خود موسوم به البیان فی تفسیر القرآن در بحث«صیانة القرآن من التحریف»به بررسی اخبار جمع قرآن پرداخته و از طریق نشان دادن اختلافات موجود در این روایات،جمع قرآن در دوران ابو بکر را مورد تشکیک و جمع قرآن در دوره عثمان را مورد تصدیق قرار داده است(خویی،8041:042-952 با عنوان:احادیث جمع القرآن).
اینها مسائلی است که دراین نوشتار به بررسی آنها پرداختهایم و سعی برآن بوده است که مطالب با کمال امانت و با اتکا بردلایل تاریخی قابل اعتماد،آنگونه که بوده عرضه شود و از هرگونه جانبگیری اجتناب شود،تا بدین وسیله خدمتی شایسته به جهان علم و دانش تقدیم شود و در درگاه حضرت احدیت مقبول افتد(معرف،5731:4-5) نقد کتاب:بیان مزایا و کاستیها کتاب تاریخ قرآن آیت الله معرفت از بهترین کتابهای تاریخ قرآن در عصر حاضر است که به وسیله یک اندیشمند مسلمان تألیف شده است(آفتاب معرفت،5831:58)."