چکیده:
سدیم هیدروسولفیت یا بلانکیت (Na2S2O4) به عنوان یک ماده رنگزدای شیمیایی در صنعت قندریزی استفاده میشود. به سبب سمیت این ماده شیمیایی در مطالعه حاضر از روش حساس و دقیق پلاروگرافی جهت سنجش باقیمانده بلانکیت در قند استفاده شد. نتیجهبدست آمده از این روش با روش یدسنجی به عنوان روش معمول اندازهگیری در آزمایشگاههای مرجع، مورد مقایسه قرار گرفت. از میان کارخانههای قندریزی فعال استان زنجان، 17 نمونه قند (با سه تکرار از تولیدهای مختلف) از هر واحد تولیدی طبق روش نمونهبرداری استاندارد ایران انتخاب شد. سنجش پلاروگرافی نشان داد، مقدار باقیمانده بلانکیت در نمونههای قند در محدوده کمتر از 40/1 تا ppm 24/13 تغییر میکند. با این حال در 6 درصد نمونههای برداشت شده، مقدار بلانکیت بیشتر از بیشینه مجاز (ppm 10) میباشد. بررسی آماری دادههای روش پلاروگرافی نشان داد، کارخانههای قندریزی از نظر مقدار میانگین محتوی باقیمانده بلانکیت اختلاف معنیداری داشتند. محتوی بلانکیت در 19 نمونه به صورت اتفاقی به روش یدسنجی نیز تعیین مقدار گردید. مقایسهی بین دو روش نشان داد، روش یدسنجی میزان باقیمانده بلانکیت را بیشتر از حد معمول نشان میدهد. دادههای حاصل از سنجش میزان باقیمانده بلانکیت به روش پلاروگرافی با روش یدسنجی، اختلاف معنیداری داشته و نتایج نشان میدهد که روش پلاروگرافی از صحت و دقت مناسبتری برخوردار است.
Sodium hydrosulfite/blanket is used as a decolorizing agent for the bleaching of produced sugar in the sugar industry. Due to sensitivity of using this chemical substance with defined allowed range in sugar product، the sensitive and exact method of voltammetry/polarography was used to measure the residual blanket in this product and moreover، its results were compared with titration method as a common method for measurement of this substance in reference laboratories. Among the active sugar plants in Zanjan province، three different samples of loaf sugar batch were selected from each production unit based on sampling method of Standard and Industrial Research of Iran and all samples were evaluated using polarography 797 VA Computrace. Then، some of the samples evaluated by the polarography method were also checked with titration method and the results of the two methods were compared with each other. Statistical analysis of obtained data from polarography method shows that various sugar factories have different average sugar content values in blanket residual. Comparative system shows that titration method gives a more than usual response to the amount of blanket residual. Polarography method shows that the dithionite content in the samples ranged from <1.40 to 13.24 ppm. However، in 6 percent of obtained samples from different plants، amount of blanket is more than allowable maximum (10 ppm). Comparing the results obtained from assessment of blanket residual amount in polarography method with titration method، shows significant differences between methods.
خلاصه ماشینی:
"از روشهایی که برای سنجش میزان باقیمانده بلانکیت در مواد غذایی استفاده میشود، میتوان به روش اندازهگیری کمپلکس رنگی سولفیت/روزانیلین (بعد از واکنش با فرمآلدئید) بهوسیله اسپکتروفتومتر در طول موج 560 نانومتر (Decnopweever and Kraak, 1997)، کولنسنجی (Ekkad and Huber, 1996)، کروماتوگرافی گازی با نورتابی شیمیایی (Lavigne Delcroix, 1996; Tusseau et al.
با توجه به اینکه در بیشتر آزمایشگاههای کنترل مواد غذایی معاونت غذا و داروی کشور و همچنین آزمایشگاههای همکار مورد تایید وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد ایران از روش یدسنجی برای اندازهگیری مقدار باقیمانده بلانکیت در قند استفاده میشود، برخی از دادههای به دست آمده از نمونههای قند خردشده با روش سنجش پلاروگرافی با دادههای بهدست آمده از روش یدسنجی مقایسه شدند.
شکل 3- کارخانههای متفاوت و مشابه از نظر محتوی دیتیونیت در قند تولیدی با توجه به اینکه در بیشتر آزمایشگاههای کنترل مواد غذایی معاونت غذا و داروی کشور و همچنین آزمایشگاههای همکار مورد تایید وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد ایران از روش یدسنجی برای اندازهگیری مقدار باقیمانده بلانکیت در قند استفاده میشود.
جدول 4- نتایج حاصل از منحنی درجهبندی در نمونههای حقیقی به روش یدسنجی* 20 g Sucrose Na2S2O4 روش پلاروگرافی (ppm) روش یدسنجی (ppm) 20g S 0 ppm غیرقابل اندازهگیری 85/11 20g S 10 ppm 47/0±61/10 53/2±63/33 * سه اندازهگیری تکراری بحث و نتیجهگیری دادههای به دست آمده از سنجش پلاروگرافی نشان میدهد که در بین 17 کارخانهی قندریزی فعال تولید کننده قند خردشده در استان زنجان، مقدار باقیمانده بلانکیت در نمونههای قند در محدوده بین کمتر از 40/1 تا ppm 24/13 تغییر میکند و در بیشتر نمونههای قند مقدار آن کمتر از حد استاندارد سفارش شده میباشد."