Abstract:
نوشتار حاضر جایگاه تبیینی کتاب کیسانیه.ء حقیقت یا افسانه را از دو منظر ایجابی و سلبی مورد
نقد قرار دادهاست. جایگاه و اهمیت کیسانیه در تاریخ فکری و سیاسی شیعه در قرن اول و دوم
قمری بسیار پر رنگ بودهاست. مولف کتاب با در نظر داشتن این موضوعء به توصیف و تحلیل
کیسانیه پرداختهاست. در این مقالهء پژوهش و مستندات و ساختار کتاب نقد و بررسی شدهاست.
Machine summary:
زندگانی مختار تا پیش از قیام، ذکر دو مورد از روایات دشمنان مختار و رد آنها بدون تحلیل، نقل دیدگاه ابنحجر دربارۀ مختار، نقد سخنان ابنزبیر دربارۀ مختار، قیام توابین، قیام مختار، دو نامه از مختاربن ابنحنفیه و رد آنها، رد هرگونه ارتباط دیداری بین ابنحنفیه و مختار، شباهت قیام مختار با قیام زید، تحریف قیام مختار بهوسیلۀ زبیریان و امویان، شدت عمل زبیریان در قتل عام هواداران مختار، هدف مختار، تحریف قیام مختار پس از وی مطالب این بخش است.
نویسنده در این بخش ابتدا به عقاید منسوب به بیانیه اشاره میکند سپس به سرگذشت او، استناد به وصیتنامه ابوهاشم و مدعی وصایت بودن از ابوهاشم، تشابهات عقاید بیانبن سمعان و حمزهبن عماره میپردازد.
در این بخش نویسنده به فرق منشعب از عباسیه، ذکر عقاید منسوب به این فرقه در کتب ملل و نحل، قیام آنها و شکستشان، تحریف قیام عباسیه در منابع، استفاده حکومت عباسیان از تکفیر نمودن دشمنان خویش میپردازد.
4. نویسنده در این کتاب به نقد روایتها در کتابهای مهم تاریخنگاری پرداختهاست اما بهتر بود در کنار نقد روایتها به نقد راویها نیز میپرداخت، زیرا بسیاری از مطالبی که دربارۀ کیسانیه و دعوت عباسیان نقل شدهاست بهوسیلۀ دشمنان آنها نقل شدهاست.
سخن نخست نویسنده درست است اما سخن دوم نویسنده صحیح نمیباشد زیرا عقاید زیدیه بسیار بعدتر از این تئوریزه شدهاست و در زمان قیام ابنمعاویه که تنها پنج سال پس از قیام زید و دو سال پس از قیام یحیی رخ داده بود این باورها وجود نداشت.