Abstract:
دوران خلافت امام علی)ع( شاهد شکل گیری جریان های سیاسی مهمی در تاریخ اسلام بود. یکی از این جریانهای سیاسی، جریان و حرکت اهل جمل بود که ریشههای این جریان سیاسی را باید در سیاست گذاری های خلفای پیش از خلافت امام علی)ع( دنبال کرد. علیرغم اینکه درباره اهل جمل و جنگ جمل پژوهشهای فروانی صورت گرفته است. لیکن چرایی انتخاب بصره به عنوان پایگاه، از سوی اهل جمل هیچگاه به صورت پژوهشی مستقل مورد بررسی قرار نگرفته است. این نوشتار با بررسی موقعیت بصره از نظر جغرافیایی،
اقتصادی، سیاسی و ترکیب قبایل پیش از حدوث جنگ جمل، دلایل انتخاب این شهر به عنوان پایگاه در برابر امیرالمومنین علی)ع( را دلایلی چون: عوامل سیاسی خاص بصره، نقش عبدالله بن عامر، شکاف مذهبی موجود میان اهالی بصره و نیز مجاورت بصره و کوفه می داند.پژوهش حاضر با روش و رویکرد وصیفی-تحلیلی با تاکید بر منابع کتابخانهای معتبر به دنبال یافتن پاسخهای مناسب برای پرسش‌های پژوهش است.
Machine summary:
۶. بصره در دوران خلیفه سوم و پیش از حادثه جمل با توجه به سال‌های خلافت عثمان می‌توان به این امر پی برد که در دوران حکومت او بیماری قدرت طلبی گسترش پیدا کرده بود و ریاست طلبان به رهبری بنی‌امیه جامعه را به بلایی سخت دچار کردند و مردم با توجه به خلافت خلفای پیشین، تحمل این خلافت که تضاد طبقاتی را در جامعه بنیان گذاشته بود را نداشتند، مردم مصر و بصره و کوفه به عثمان شکایت بردند و از او خواستند تا عمالش را عوض کند و به شیوه خلفای قبلی عمل کند، یازده سال و چند ماه از حکومت عثمان گذشت و مردم شیوه زمامداری او را قبول نداشتند و عواملی همچون جمع آوری نسخ مختلف قرآن توسط عثمان که هدف آن بود، نسخ‌ها یکی شود سبب شد تا برخی از شیعیان بصره بر عثمان خرده بگیرند که چرا نسخ قرآن عثمانی با نسخه خطی امام علی(ع) متفاوت است تا اینکه مردم نسبت به عثمان بی پرواتر و جسور‌تر شدند و اعتراضاتشان علیه عثمان به صورت انقلابی عظیم به وقوع پیوست.
انتخاب بصره به عنوان پایگاه در برابر امام علی(ع) ناشی از مسائل سیاسی بود، چرا که از طرفی بصره به کوفه نزدیک بود و اگر بصره توسط بیعت شکنان تصرف می شد به‌راحتی می توانستند به کوفه نیز دست یابند و این مسئله، امری تهدید کننده برای خلافت مرکزی به حساب می‌آمد با این حرکت کار حجاز تمام می‌شد.
Keywords:
امام علی(ع)
،
بصره
،
طلحه
،
زبیر
،
جمل
،
ام المومنین عایشه
(
, 
, 
)
