چکیده:
بررسی و نقد کتاب های درسی دانشگاهی گامی است در جهت بهبود وضعیت کتب آموزشی بر مبنای اهداف تعریف شده و معین، و این امر مولفان را در ارائه مواد آموزشی در قالب کتب درسی یاری می رساند. کتاب فقه اللغه العربیه و علم اللغه الحدیث اثر محمدعلی حسینی (1388) ازجمله تالیفاتی است که «سمت» آن را در زمینه فقه اللغه و زبان شناسی جدید به زبان عربی منتشر کرده است. با توجه به اهمیت آشنایی دانشجویان با دانش زبان شناسی و مباحث زبان شناسی عربی، ارزیابی این کتاب با تکیه بر معیارها و ابزارهای علمی ضروری است تا میزان رعایت اصول آموزشی در آن و تطابق کتاب با چارچوب کتاب های درسی دانشگاهی به دقت بررسی شود. از این رو، مقاله حاضر با رویـکردی توصفـی ـ تحلیلی به بررسی و نقد کتاب مذکور ـ به عنوان منبـع اصلی درس «فقه اللغه» در مقطع کارشناسی ـ می پردازد و میزان کارآمدی آن را در معرفی علم زبان شناسی بررسی می کند. مهم ترین یافته های پژوهش حاضر بیانگر آن است که کتاب سیر منطقی مطالب مرتبط با فقه اللغه را دنبال نکرده است و پاسخ گوی تمام نیازهای دانشجویان برای آشنایی با زبان شناسی عربی نیست. همچنین، ارائه مطالب در پاراگراف های بلند و طولانی، بهره نبردن از نمودار و تصویر جهت ارتقای درک و فهم دانشجو، خلاصه نکردن از مباحث هر فصل در انتهای آن، ازجمله مواردی است که در تدوین کتاب به آن ها توجه نشده است.
خلاصه ماشینی:
جایگاه زبان شناسی در بین کتاب های دانشگاهی رشتۀ زبان و ادبیات عربی (مطالعۀ موردی کتاب فقه اللغۀ العربیۀ و علم اللغۀ الحدیث ) 1* فرزانه حاجی قاسمی 2** سمیه کاظمی نجف آبادی چکیده بررسی و نقـد کتـاب هـای درسـی دانـشگاهی گـامی اسـت در جهـت بهبـود وضـعیت کتـب آموزشی بر مبنای اهداف تعریف شده و معین ، و این امر مؤلفان را در ارائۀ مـواد آموزشـی در قالب کتب درسی یاری می رساند.
از بین تألیفات محمدعلی حسینی کتـاب فقه اللغۀ العربیۀ و علـم اللغـۀ الحـدیث در قالب کتاب درسی برای دانشجویان رشتۀ عربی در مقطع کارشناسـی بـه عنـوان منبـع اصـلی درس «فقه اللغۀ » به ارزش ٢ واحد تدوین و برای نخستین بار در سال ١٣٨٣ از سوی سـازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت ) به زیور طبع آراسته شـد.
نگارندگان در خصوص نقد فصل بندی و عنوان بندی کتاب مذکور در بخش نخست (فقه اللغۀ )، با مراجعه به کتاب های عربی در این حـوزه دریافتـه انـد که نویسنده در مطرح کردن مباحث اساسی کاملاً مرتبط بـا فقه اللغـۀ و زبـان شناسـی عربـی مانند ویژگی های زبان عربی (تضاد، ترادف ، اشـتقاق و غیـره )، لهجـه هـای موجـود در ایـن زبان ، اشاره به دیگر زبان های هم خانوادۀ زبان سامی و معرفی کتب مهم در زمینۀ فقـه اللغـۀ چندان موفق نبوده و مباحثی که وی در کتـاب خـود مطـرح کـرده ، بـا وجـود اهمیـت آن ، کمتر پاسخ گوی نیاز دانشجویان جهت آشنایی با دانش فقه اللغۀ است .