چکیده:
پژوهش حاضر با رویکرد آمیختة اکتشافیـ مدل ایجاد ابزارـ بهمنظور شناسایی اثر عوامل زمینهای بر رفتار خادمانة کارگزاران سازمان حج و زیارت در اماکن متبرکة مکه و مدینه با استفاده از تحلیل محتوای قراردادی در بخش کیفی انجام شده است. دادههای کیفی با استفاده از نمونهگیری هدفمند بر اساس معیارهای نظامنامة ارزیابی عملکرد کارگزاران خادم سازمان حج و زیارت از طریق 18 نفر از خادمان برتر تا اشباع نظری مصاحبههای نیمهساختاریافته جمعآوری شد. متن مصاحبههای انجامشده در قالب واحدهای فکر کدگذاری، مقولهبندی، و در نهایت در طبقات مضامین طبقهبندی و اعتباریابی شد. یافتههای کیفی تحقیق ویژگیهای رفتار خادمانة کارگزاران را در قالب چهار رفتار انساندوستانه، رفتار پیشقدمانه، رفتار وظیفهگرایانه، و رفتار خودگرایانه و عوامل زمینهای مؤثر بر آن را در قالب دو زمینة شخصی و زمینههای مرتبط با نقش تبیین میکند. پس از کشف مقولههای مدل ارائهشده در مرحلة کیفی، بهمنظور اعتبارسنجی کمّی مدل استخراجشده، پرسشنامهای مشتمل بر 123 گویه طراحی و تنظیم شد و در اختیار 205 نفر از کارگزاران بهصورت نمونهگیری در دسترس قرار گرفت و اعتبار مدل بهصورت کمّی نیز تأیید شد.
خلاصه ماشینی:
به علاوه ، برخورداری کشور از امـاکن متبرکـۀ متعـدد و در رأس آن هـا مرقـد و مضجع شریف ثامن الحجج ، علیه السلام ، و همچنین اشـتیاق زیـارت امـاکن متبرکـه در سـایر بـلاد اسلامی، از جمله کشور عراق ، سوریه ، و عربستان ، ایجاب می کند پیشگامی در تولید ادبیات مـرتبط با رفتار خادمانه و عوامل مؤثر بر آن در اماکن متبرکه برخاسته از بوم محیط شرق تا غرب و بـه ویـژه ایران صورت گیرد؛ در این راستا، در پژوهش حاضر، محققان بر آن انـد کـه بـه ایـن سـؤال پاسـخ دهند: «ویژگی های رفتار خادمانۀ کارگزاران خادم سازمان حج و زیارت اعزامـی بـه امـاکن متبرکـۀ مکه و مدینه چیست و چگونه تحت تأثیر عوامل زمینه ای آن ها قرار می گیرد؟» مبانی نظری و پیشینۀ تحقیق رفتار خادمانه مطابق با نظریۀ نگرش شافر و تیت (١٩٨٦)، بـر اسـاس ارزش هـا، باورهـا، و نیازهای شخصی فرد ظهور میکند که عواملی همچون عادت ها، هنجارهای بافت اجتمـاعی مربوطه ، و پیامدهای مورد انتظار چنین کنشی در ظهور رفتار خادمانه می تواند داخـل شـود.
بنابراین ، به صورت کلی، مدل پیشنهادی تحقیق را بر اساس یافته های کیفی این پـژوهش می توان در قالب پیشنهادهای زیر مطرح کرد: پیشنهاد اول (P١): عوامل زمینۀ شخصی بر رفتار انسان دوستانۀ خادمان اثرگذار است .
بر این اساس ، عوامل زمینه ای رفتار خادمانه را در دو حوزه - عوامل شخصـی و عوامـل مرتبط با نقش ـ تحت تأثیر خود قرار مـی دهـد: اول آنکـه رفتـار خادمانـه متـأثر از عوامـل شخصی است ؛ بدین معنا که ویژگی ها، تفکرات ، و رفتارهای قابل مشاهده و بافـت زنـدگی شخصی خادمان را بر نحوۀ خدمت گزاری شان به زائران اثرگذار می داند.