چکیده:
در فضای جهانی شدن، دانشگاههای بینالمللی رقابت گستردهای برای گسترش علوم و فرهنگ اسلامی آغاز کردهاند. در این بین دانشگاههای علوم اسلامی محمد بن سعود، امالقری، و المدینه در عربستان، دانشگاه علوم اسلامی مالزی، و جامع الازهر در مصر راهبردهای رقابتی گستردهای برای گسترش علوم و فرهنگ اسلامی اتخاذ میکنند. سازمانها و مراکز بینالمللی تشیع که در حوزة علوم و فرهنگ اسلامی فعالیت میکنند نیازمند درک صحیح و فراگیر جهتگیریهای راهبردهای رقابتی آنها هستند تا اقدامات مقتضی را دنبال کنند. به همین منظور این سؤال مطرح میشود که جهتگیری راهبردهای رقابتی سازمانهای علمی و فرهنگی بینالملل در جهان اسلام چیست؟ هدف این پژوهش شناسایی جهتگیری راهبردهای رقابتی دانشگاههای مذکور در حوزة علوم و فرهنگ اسلامی است که با مراجعه به اسناد و مدارک موجود راهبردهای آنها با روش تحلیل مضامین (شبکة مضامین) بررسی شد. پس از تحلیل مضامین راهبردهای رقابتی، 40 مضمون پایه ایجاد شد که در قالب 12 مضمون سازماندهنده ترکیب شدند و در نهایت در 5 راهبرد فراگیر (راهبردهای محوری) با عنوان راهبردهای «هژمونی ایدئولوژیک»، «ترویجی»، «مرجعیت علمی»، «آموزشهای مهارتی»، و «زمینهسازی» شناسایی و تبیین شدند.
In the globalization era, international universities have started a severe competition to spread the Islamic science and culture. In this regard, Islamic Universities such as Mohammad bin Saud, Umm al-Qura and Al-Madinah in Saudi Arabia, the University of Islamic Sciences in Malaysia and the General Assembly of Al-Azhar in Egypt have adopted widespread competitive strategies to spread the Islamic science and culture. The Shi'a organizations and centers that are active in the field of Islamic sciences and culture require an appropriate and comprehensive understanding of the direction of the competitive strategies of the aforementioned universities to be able to foresee appropriate measures. To this end, the question that we need to answer is that “what are do competitive strategies of international scientific and cultural organizations in the Muslim world?” The purpose of this study is to identify the direction of competitive strategies of the abovementioned universities in the field of Islamic sciences and culture. Referring to existing documents, their strategies were examined through content analysis (thematic network). After analyzing the content of their competitive strategies, 40 Basic themes were found, categorized in the form of 12 organizing themes, and ultimately represented in five comprehensive strategies (core strategies) called "Ideological hegemony", "promotion", "scientific authority", "skill training" "and "ground setting".
خلاصه ماشینی:
به همین منظور این سؤال مطرح میشود که جهـت گیـری راهبردهـای رقـابتی سازمان های علمی و فرهنگی بین الملل در جهان اسلام چیست ؟ هدف این پژوهش شناسایی جهت گیـری راهبردهـای رقـابتی دانشگاه های مذکور در حوزة علوم و فرهنگ اسلامی است که با مراجعه به اسناد و مدارک موجود راهبردهـای آن هـا بـا روش تحلیل مضامین (شبکۀ مضامین ) بررسی شد.
در همین زمینه این سـؤال مطرح میشود که جهت گیری راهبردهای رقابتی سازمان هـای علمـی ـ فرهنگـی بـین الملـل در جهان اسلام چیست ؟ البته ذکر این نکته ضروری است که آنچه در ایـن پـژوهش مـورد توجـه است مقایسه و تطبیق راهبردها نیست ؛ بلکه هدف این است که بـا بررسـی راهبردهـای رقـابتی دانشگاه های مذکور، در مقام مراکز مهم علمی ـ فرهنگی در جهـان اسـلام ، بتـوان جهـت گیـری راهبــردهــای رقــابتی آن هــا را شناســایی کــرد.
برخی از دانشگاه های مورد مطالعه در این پـژوهش از طریق تشکیل دائرٔە المعارف های متعدد در زمینۀ علوم و فرهنـگ اسـلامی سـعی مـیکننـد دانش و فرهنگ اسلامی مبتنی بر تعالیم اسلامی را در اختیار افراد و گـروه هـا و سـازمان هـای علمی ـ فرهنگـی در جوامـع هـدف قـرار دهنـد (بـدری ١٣٨٧: ٤٧ ـ ٥٣).
اما آنچـه در ایـن پـژوهش مـورد توجـه قـرار گرفـت بررسـی جهت گیریهای راهبردی پنج مرکز مهم علمی ـ فرهنگی ـ امام محمد بن سعود، ام القـری، المدینه در عربستان و دانشگاه بین المللی علوم اسلامی مالزی و جامع الازهر ـ بود و تحلیل راهبردهای رقابتی هر یک از این مراکز محور مطالعه و بررسیهای علمی قـرار گرفـت .