چکیده:
فعالیتهای کلاسی و غیر کلاسی مهارت سخن گفتن، مهمترین بخشی است که فرصت کاربرد عملی زبان را برای زبانآموزان فراهم میکند. تألیف مجموعههای آموزشی متشکل از چند گفتوگو، متن، فعالیتهای جایگزینی و تحویلی در سطوح مقدماتی، و بحث و مناقشه در سطوح پیشرفته بدون در نظر گرفتن اصول علمی حاکم بر این فعالیتها، آسیب شایعی است که در بیشتر مجموعههای آموزشی زبان عربی وجود دارد. در راستای آسیبشناسی این مسئله و ارائة راهکارهای مناسب، این پژوهش میکوشد با مراجعه به منابع نظری حوزة آموزش زبان خارجی، مهمترین ویژگیهای مطالب و فعالیتهای آموزشی پویا برای مهارت سخن گفتن و نیز با تحلیل فعالیتهای مهارت مکالمه در کتاب اللغة العربیة از انتشارات جامعة المصطفی براساس محورهای استخراج شده، راهکارهایی عملی برای تقویت این فعالیتها ارائه نماید. این فعالیتها در محورهای تقویت نقشهای زبانی، واقعی و اصیل بودن مطالب، شخصیسازی فعالیتها، رعایت سطوح از ساده به دشوار، فعالیتهای متمرکز بر دقت، روانی و تنوع (استفاده از تصاویر، نقش بازی کردن، بحث گروهی، فعالیتهای شکاف اطلاعاتی، مصاحبه و بازیهای زبانی) تحلیل شدهاند. نتایج پژوهش نشان میدهد که در سطوح مقدماتی، فعالیتهای مناسبی برای تقویت نقشهای زبانی، استفاده از زبان واقعی، تقویت دقت در تلفظ واژگان، و تقویت روانی ارائه نشده است.
Classroom and non-classroom Speaking activities are the most important part that provide opportunities for language use. Writing educational books that include some conversions and transformational and substitution drills in the introductory levels and discussion activities in advanced levels, is a common problem in most Arabic speaking books. This study attempts to present the most important characteristics of effective teaching materials and activities for speaking skills by referring to theoretical resources in foreign language teaching. In the second step, we will analyze the speaking activities in Al-loghat Al-Arabiya. These activities were analyzed in several aspects: addressing all functions of speaking, authenticity, personalization, sequence from easier speech modes to difficult ones & including tasks for both accuracy and fluency. The results of the study show that in this book, especially at the introductory levels, appropriate activities to enhance all functions, use of authentic language, and accuracy of pronunciation and vocabulary are not provided. Fluency activities are weak at the introductory level as well.
خلاصه ماشینی:
در راستای آسیب شناسی این مسئله و ارائـۀ راهکارهـای مناسب ، این پژوهش میکوشد با مراجعـه بـه منـابع نظـری حـوزة آمـوزش زبـان خـارجی، مهـم تـرین ویژگیهای مطالب و فعالیت های آموزشی پویا برای مهارت سخن گفتن و نیز بـا تحلیـل فعالیـت هـای مهارت مکالمه در کتاب اللغۀ العربیۀ از انتشارات جامعۀ المصطفی براساس محورهای اسـتخراج شـده ، راهکارهایی عملی بـرای تقویـت ایـن فعالیـت هـا ارائـه نمایـد.
بـدین منظـور مجموعـۀ آموزشی اللغۀ العربیۀ (افضلی، ١٣٨٨؛ افضـلی و ربیعـی، ١٣٩٢ الـف و ب ؛ و ربیعـی، ١٣٩٤) که مجموعه ای چهار جلدی در زمینۀ آموزش مهارت هـای زبـان عربـی اسـت و در جامعـۀ المصطفی تألیف یافته و در برخی از حوزه های علمیه منبع اصلی آموزش زبان عربی اسـت ، برای پژوهش انتخاب شد.
چه راهکارهـایی بـرای تقویـت ایـن مجموعـۀ آموزشـی یـا سـایر مجموعـه هـای آموزش مکالمۀ زبان عربی وجود دارد؟ پیشینۀ پژوهش در زمینۀ تحلیل کتاب ها یا مجموعه های آموزشی مهارت های زبانی عربی، پژوهش هایی در داخل و خارج ایـران صـورت گرفتـه اسـت کـه برخـی از آن هـا بـه معیارهـای تمـرین هـا و فعالیت های مناسب اشاره کرده اند: ١.
از سوی دیگر، برخی از فعالیت های سـخن گفـتن در جلـد سـوم ، بـدون ارائـۀ درونداد زبانی مورد نیاز ارائه شده است ؛ برای مثال ، درس دربارة یک موضوع است ولی از زبان آموزان خواسته مـیشـود کـه دربـارة چنـد موضـوع دیگـر، عـلاوه بـر موضـوع درس ، صحبت کنند بی آنکه واژگان یا گفت وگو یا متنی به آنان دربارة آن موضـوعات داده شـده باشد؛ در درس های سوم (ص ٢٨)، چهارم (ص ٣٥)، پنجم (ص ٤٠ ) و ششـم (ص ٤٥) ایـن مسـئله دیـده مـیشـود.