چکیده:
پژوهش حاضر با هدف طراحی و تبیین مدل سنجش مسمومیت سازمانی در شرکت بهرهبرداری نفت و گاز زاگرس جنوبی و از طریق روش آمیخته و بهصورت کمّی و کیفی انجام پذیرفت. این پژوهش از نظر هدف و روش، بهترتیب در مقولۀ پژوهشهای کاربردی و توصیفی قرار گرفت. تعداد32 نفر از خبرگان شرکت بهرهبرداری نفت و گاز زاگرس جنوبی، جامعه آماری پژوهش را تشکیل دادند که بر اساس اصل کفایت نظری و با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند، 17 نفر از آنها بهعنوان نمونه انتخاب گردید. در بخش کیفی و کمّی پژوهش، گردآوری اطلاعات بهترتیب از طریق مصاحبه نیمهساختاریافته و پرسشنامه انجام پذیرفت. در بخش کیفی، تحلیل دادههای حاصله از مصاحبه با استفاده از نرمافزار اطلس و روش کدگذاری صورت پذیرفت و در نتیجۀ تحلیل انجام شده، 12 بعد بهعنوان ابعاد مسمومیت سازمانی شناسایی گردید. با استفاده از تکنیک دلفی فازی، اجماع نظر خبرگان در خصوص ابعاد شناسایی شده مورد تایید قرار گرفت. در ادامه نیز با استفاده از روش مدل سازی ساختاری تفسیری، مدل نهایی پژوهش (سطوح ابعاد و همچنین روابط بین آنها) ترسیم گردید و در ارتباط با هریک از ابعاد مدل نیز گویههایی در جهت تدوین پرسشنامه ارائه شد.
Present research was conducted with the aim of designing and explaining the model of organizational toxicity measurement in South Zagros Oil and Gas Production Company through the mixed method (quantitative and qualitative). In terms of purpose and method, this research was in the category of applied and descriptive researches, respectively. The number of 32 experts from the South Zagros Oil and Gas Production Company formed the statistical population of the research, and based on the principle of theoretical adequacy and using the Purposive Sampling method, 17 of them were selected as the sample. In the qualitative and quantitative part of the research, data collection was performed through semi-structured interviews and questionnaire, respectively. In the qualitative section, the data obtained from the interview were analyzed using Atlas software and coding method. As a result of the analysis, 12 dimensions were identified as the dimensions of organizational toxicity. Using fuzzy Delphi technique, the consensus of experts on the identified dimensions was confirmed. Then, using the interpretive structural modeling method, the final research model (levels of the dimensions as well as the relationships between them) was drawn and also in relation to each of the dimensions of the model, some items were presented to design the questionnaire.
خلاصه ماشینی:
مسمومیت و شــرنگ آلودگی به عنوان پدیده ای فراگیر و واقعیتی اجتناب ناپذیر از زندگی سازمانی تلقی می گردد؛ به طوریکه امروزه بیشتر اعضاء سازمان ها با پویایی های مسموم و نتایج کژکارکردی آن مواجه شده اند و این امر سبب شده است که محیط کار سمّی به یکی از معضلات اساسی و فراگیر اجتماعی تبدیل گردد؛ به نحویکه از نظر برخی از صاحب نظران ، با فراگیر شدن دامنة این رویدادها در سازمان ها، می باید آن ها را به مثابه خانواده هایی بزرگ ، غیرکارکردی و مملو از دروغ ، فریب و تقلب دانست (٢٠٠٧ ,Appelbaum et al).
بر این پایه ، درک چیســتی مســمومیت ســازمانی از یکسو به سبب اهمیت پیامدهای مخرب آن در ســازمان حائز توجه اســت و از سویی دیگر، سنجه های تدوین شدۀ معتبر از طریق مطالعة پژوهش های انجام شده و همچنین مصاحبه با خبرگان ، ابزاری حائز اهمیت جهت سنجش موضوعات متنوع سازمانی تلقی می گردد که می توان به واسطة آن به بازبینی سازمان ها و مولفه های موثر در آن پرداخت .
چگونه می توان این ابعاد و مولفه ها را برای رسیدن به مدل جامع مسمومیت سازمانی مفهوم سازی کرد؟ در ادبیات موجود، چندین مفهوم سازی و طبقه بندی در خصوص درک اینکه محیط های کاری مسموم چه نوعی از رفتارها و نگرش ها را شامل می گردد، فراهم گردیده است .
تأثیرپذیری رفتارهای بین فردی مســموم از کارکردهای مسموم مدیریت منابع انسانی و عدم شفافیت سازمانی در پژوهش اسدزاده و همکاران (۱۳۹۷) نیز مورد تأیید قرار گرفته است و با یافته های این پژوهش هم راستا می باشد.