چکیده:
تفکر انتقادی به عنوان یکی از انواع تفکر انسان برای افراد در دورههای بالای تحصیلی ضرورت دارد. در مطالعات گذشته میزان تفکر انتقادی دانشجویان مقاطع مختلف دانشگاهی کم گزارش شده است. این پژوهش با هدف بررسی مقایسهای تفکر انتقادی دانشجویان رشتههای مختلف دکتری تخصصی اجرا گردید. روش پژوهش پس-رویدادی بود. جامعه آماری تمام دانشجویان دکتری رشتههای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به تعداد 1210 نفر بود. حجم نمونه به روش کوکران به تعداد 212 نفر تعیین گردید. نمونهگیری به روش خوشهای چندمرحلهای انجام گردید. دادهها از طریق فرم ب آزمون مهارتهای تفکر انتقادی کالیفرنیا جمعآوری گردیده و با استفاده از آزمونهای مقایسه میانگین t و تحلیل واریانس تحلیل گردید. براساس یافتهها میانگین تفکر انتقادی دانشجویان دکتری واحد تبریز، 36/5±81/18 میباشد. نمره تفکر انتقادی در دانشکده علومانسانی، 54/5±81/19 بیشترین و در دانشکده فنی-مهندسی، 19/5±04/17 کمترین بود. میانگین نمره تفکر انتقادی در دانشکده کشاورزی از دانشکده علومانسانی کمتر و از دانشکده فنی بیشتر بود (36/5±25/18). بین دانشجویان رشتههای مختلف از نظر تفکر انتقادی، استنباط و قیاس تفاوت معنیداری وجود نداشت. ولی از نظر تحلیل، ارزیابی و استقرا تفاوت معنیدار وجود داشت. اگرچه دانشجویان با سنین کمتر قدرت تحلیل بیشتر و دانشجویان با سنین بالاتر قدرت استنباط بیشتری داشتند، اما بین تفکر انتقادی ردههای سنی مختلف دانشجویان تفاوت معنیداری وجود نداشت. در این پژوهش بین تفکر انتقادی و مهارتهای تحلیل، ارزیابی و قیاس مردان و زنان تفاوت معنیداری وجود داشت و تفکر انتقادی و مهارتهای تحلیل، ارزیابی و قیاس خانمها از آقایان بهتر بود. بهتر است کارگاههای آموزشی در زمینه مهارتهای تفکر انتقادی برای دانشجویان (با اولویت دانشکده فنی-مهندسی) و روشهای تقویت آن برای اساتید دانشگاه برگزار شود.
Critical thinking, as one of the types of human thinking, is necessary for people at higher education levels. Past studies have reported the extent of critical thinking of students of different university levels low. This research aimed to compare the critical thinking of Ph.D. students in different fields. The research method was causal-comparative. The statistical population was 1210 Ph.D. students in different fields at Tabriz Islamic Azad University. The sample size was estimated 212 people by Cochran's method. The sampling method was multi-stage cluster sampling. Data were collected through form B of the California Critical Thinking Skills Test and were analyzed using t-mean comparison and analysis of variance tests. Based on the findings, the mean score of critical thinking of Ph.D. students in the Tabriz branch is 18.81± 5.36. The critical thinking score was highest in the humanities faculty, 19.81±5.54, and it was lowest in the technical-engineering faculty, 17.04±5.19. The mean score of critical thinking in the Agriculture Faculty was lower than the Humanities faculty and higher than the Technical Faculty, 18.25±5.36. There was no significant difference between students of different fields in critical thinking, inference, and induction. However, there was a significant difference in analysis, evaluation, and induction components. Although younger students had more powerful analyses power and older students had more powerful inference power, there were no significant differences between the age groups of students in critical thinking. There were significant differences between men’s and women’s critical thinking, analysis, evaluation, and deduction skills. Women’s critical thinking, analysis, evaluation, and deduction skills were better than men’s. It is better to organize workshops on critical thinking skills for students (with priority for technical-engineering faculty) and ways to strengthen it for university professors.
خلاصه ماشینی:
به اين ترتيب که به فرد اجازه ميدهد که نظريه هاي مورد استفاده ، شواهد موجود، معيارها يا استانداردها و روش هاي مورد استفاده را 1- Cooper & Patton 2- Lipe & Beasley 3- Critical thinking dispositions 4- Critical thinking skills 5- Analysis 6- Evaluation 7- Inference 8- Inductive reasoning 9- Deductive reasoning 10- Facione 11- Hseinzadeh, Ratan, Shnigat, Edvards, Verma, Niknami, & Dadich 12- Nurul, Naksa & Julailia 176 به طور منطقي و به روش استدلالي مورد قضاوت قرار دهد (اطهري، شريف ، نعمت بخش و بابامحمدي، ٢٠٠٩).
همچنين برخي مطالعات حاکي از تفاوت تفکر انتقادي 1- Sezer 2- Zhou 3- Gardner & Jewler 4- Evens, Verburgh, & Elen 5- Turan 6- Lewittes 7 -Yangdon 178 بر اساس جنسيت مذکر (رضائيان و همکاران ، ١٣٩٣)، جنسيت مونث (اورهان و تکين ١، ٢٠٢٢)، سن (آنجفي، زراعت ، سلطان محمدي، قابچيپور و زراعت ، ٢٠٠٩؛ رضائي و همکاران ، ١٣٩٢) ، سطوح تحصيلي (ايونز، وربورگ و ايلن ، ٢٠١٣؛ بهنام فر، مستغاثي، ميرزايي و راستي، ١٣٩٥؛ جاويدي و عبدلي، ١٣٨٩؛ رضائي و همکاران ، ١٣٩٢؛ زاهنر و ديم ٢، ٢٠٢٢؛ ميلر٣، ٢٠٠٣؛ ينيس ٤، ٢٠١٢)، معدل (رضائي و همکاران ، ١٣٩٢) بودند.
از هر دانشکده با 1- Orhan & Tekin 2- Zahner & Damme 3- Miller 4- Yenice 5- El Hassan & Madhum 6- Mcbride, Xiang, Wittenburg, & Shen 179 توجه به تفاوت در تعداد رشته ها و تعداد دانشجويان دکتري موجود، از دانشکده علوم انساني، ٥ رشته (برنامه ريزي درسي، مديريت آموزشي، جامعه شناسي، روانشناسي تربيتي و روانشناسي عمومي)، دانشکده فني-مهندسي، ٣ رشته (مکانيک -تبديل انرژي، عمران -سازه و عمران -ژئوتکنيک ) و دانشکده کشاورزي، ٤ رشته (صنايع غذايي، محيط زيست ، اصلاح نباتات و زراعت ).