چکیده:
هدف اصلی این پژوهش، بررسی امکان و یا امتناع تحقق عدالت آموزشی در سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش ایران است. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیلی و انتقادی بهره گرفته شد. بنابراین، با نظر به رویکردهای عدالت آموزشی (آرمان گرا، لیبرالیستی، مارکسیستی، فمینیستی و نژادی، پسامدرن و وجودی) سند تحول بنیادین نظام آموزشی ایران مورد نقد و بررسی قرار گرفت. یافته های حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش بر بنیاد رویکرد آرمان گرا و بر اساس آمیزه ای از خوانش ایدئولوژیک از دین تدوین شده است. از این رو، به نظر می رسد که سند در تحقق عدالت آموزش دارای چالش هایی است. این چالش ها از یک سو به ماهیت رویکرد آرمان گرایی و از سوی دیگر، به نگاه محدود ایدئولوژیک به عدالت بر می گردد. به نظر می رسد تحقق عدالت آموزشی نیازمند رویکردی معنوی و تکثرگرا به انسان و جامعه است. درون مایه های چنین رویکردی را در درون سنت فکری و عرفانی اسلامی می توان بازیافت.
خلاصه ماشینی:
در حالی که مسئله عدالت آموزشی از دهه های ١٩٥٠ و ١٩٦٠ میلادی در جوامع غربی مطرح شده، اما در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران مورد توجه کافی قرار نگرفته است (٢٠١٠,Hossaini).
در روشنگری این نکته میتوان گفت که یکی از علت های وقوع انقلاب اسلامی در ایران تحقق آرمان عدالت و مبارزه با نابرابری های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بوده است .
اما در اینجا پرسش هایی مطرح میشود که سند درباره آن ساکت است : آیا عدالت آموزشی را میتوان تنها به این دو مقوله محدود ساخت ؟ تا چه اندازه سند تحول توجه به هویت ملی – قومی را مجاز می شمرد؟ نیازها و نقش های دانش موزان دختر و پسر چگونه تعیین و تعریف میشوند؟ آیا میان نقش های جنسیتی مورد نظر برای دختران و پسران با تحولات اجتماعی تناسب وجود دارد؟ همچنین میتوان پرسید سند تحول تا چه اندازه به آزادی های فردی دانش آموزان، تنوع و تکثر ١٣٩٣ فرهنگی آنها توجه نموده است ؟ با نگاهی اجمالی به سند به نظر میرسد که تدوین کنندگان آن، بیش از آنکه دغدغه توجه و شناخت نیازهای واقعی و متنوع دانش آموزان و در نتیجه امکان بروز و ظهور آزادانه آنها را داشته باشند، دغدغه ای ایدئولوژیک و سیاسی دارند.
بر اساس این رویکرد، جامعه ای عادلانه و نظام آموزشی ای انسانی است که امکان تحقق و خود شدن را برای انسان فراهم سازد.
From Modernism to Postmodernism, translated to Persian by Abdolkarim Rashidian and others, Tehran: Nei Publication.
Philosophy and Social Hop. translated to Persian by Abdolhossain Azarang & Negar Naderi, Tehran: Nei Publication..