چکیده:
هدف اصلی این پژوهش، بررسی تحلیلی اندیشه¬های نومعتزله و استخراج استلزامهای تربیتی آن میباشد. در این مقاله تصریح شده است که دغدغه اصلی نومعتزلیان یافتن عوامل پیشروی و بازسازی دنیای اسلام است. از دیدگاه آنها، اسلام عامل عقبماندگی مسلمانان نیست، بلکه این تفسیرها و فهم¬های نادرست از اسلام و نادیده گرفتن جایگاه عقل است. از مهمترین مبانی نومعتزلیان، علمگرایی و سکولاریسم است. نومعتزلیان بر این باورند که اسلام می¬تواند با مدرنیته، حقوق بشر، دموکراسی و عقلانیت سازگار باشد. نتایج نشان داد که در تعلیم و تربیت نومعتزله آنچه مورد تاکید است عبارتاند از: تاکید بر آزادی در تعلیم و تربیت به ویژه آزادی آکادمیک، عدالت آموزشی، تشویق عقلانیت و تفکر، نوآوری، استفاده از روشهای گفتگو، نقد و مباحثه در تعلیم و تربیت، تامین فرصت آموزشی برابر برای مردان و زنان، طرفداری از تحقیقات علمی و بنیادی برای حل بحران¬های جامعه معاصر، مبارزه با جهل و خرافات، توجه به همه جنبه¬های آدمی در تعلیم و تربیت، تاکید بر استقلال و عدم وابستگی نظام آموزشی به ویژه دانشگاه به هیچ نهاد یا حزب دولتی یا دینی است.
خلاصه ماشینی:
تفاوت اصلي اين دو در اين است که نومعتزله مباني فکري معتزله را با عناصر فکري- فلسفي و روش هاي نوين غربي مانند هرمنوتيک ، 1 تبارشناسي ٢، نشانه شناسي ٣، فلسفه مدرن ٤، پست مدرن ٥ و فلسفه سياسي غرب (حقوق بشر، برابري، 1 .
عقل گرايي و تأويل گرايي (هرمنوتيک مدرن ) متون مقدس (قرآن و حديث ) موضوع محوري نومعتزله است و بر موضوع هايي مانند ضرورت اصلاح ديني، کثرت گرايي ٤، سکولاريسم ، آزادي، حقوق بشر، عدالت ، برابري و فمينيسم تأکيد دارد (١٣ .
چنانکه مفهوم تربيت نومعتزله بر مقوله هاي کثرت گرايي، آزادي، انسان محوري، عقل گرايي، نگاه انتقادي و نوسازي تأکيد دارد که آن را از تربيت اسلامي سنتي متمايز ميسازد و با بيان عناصر اسلام گرايي مدرن ، تعريف آنان از تعريف تربيت دانشگاهي و 1 .
با بررسي آراء نومعتزليان روشن ميشود که گرچه آنها سکولار هستند اما سکولاريسم نومعتزله به طور عمده تفکيک دين از سياست است و تفکيک دين از جامعه و تربيت نيست ( ,٢٠١٣ ,Hanafi amp;Jaberi ١٤٢ .
چالش ها و اختلاف هايي که ميان نظريه هاي سنت گرايان اسلامي و نومعتزله مشاهده ميشود و ناهمخوانيهايي که به ظاهر در مقوله هايي مانند عقل و دين ، دين و حقوق بشر، برابري، فمينيسم ، آزادي و کثرت گرايي به چشم ميخورد، در مباني تربيت ديني و رابطه دين و تربيت نومعتزله انعکاس مستقيم خواهد يافت .
P ,٢٠١٠ ,Abu Zaid) که اين امر در مباني تربيت نومعتزله مؤثر است .