چکیده:
با توجه به اهمیت علوم انسانی و نقش مهم آن در زندگی، فرهنگ و تمدن هر جامعه و با عنایت به تفاوت ماهیت، الگوی ارتباط و رفتار علمی آن با سایر حوزه های علمی، این مقاله رفتار انتشاراتی و استنادی علوم انسانی و اجتماعی را در پیوند با شاخصهای علم سنجی در دو سطح ملی و بین المللی مورد مطالعه قرار داده است.برای این منظور با استفاده از روش تحلیل ثانویه در سطح ملی مقاله های تالیفی حوزه علوم انسانی به زبان فارسی مندرج در مجله های علمی پژوهشی در یک دوره زمانی 5 ساله و در سطح بین المللی به عنوان نمونه مقالات یک رشته علوم اجتماعی (کتابداری و اطلاع رسانی) نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی SSCI از مجموعه پایگاههای اطلاعاتی موسسه ISI در یک دوره پنج ساله مطالعه شده است. بر مبنای داده های بدست آمده چالش های روش شناسی و روشی علم سنجی مانند مدارک قابل استناد، عامل تاثیر، شاخص فوریت، نرخ استناد و خود استنادی تحلیل شده است. یافته های پژوهش نشان داد که رفتار انتشاراتی و استنادی حوزه علوم انسانی متفاوت از حوزه علوم است. بنابراین، شاخص های اساسی علم سنجی مانند نرخ استناد، عامل تاثیر و شاخص فوریت با توجه به اینکه نیمه عمر استنادی در حوزه علوم انسانی طولانی است، از کارایی چندانی برخوردار نیستند.
خلاصه ماشینی:
برای این منظور با استفاده از روش تحلیل ثانویه در سطح ملی مقالههای تالیفی حوزه علوم انسانی به زبان فارسی مندرج در مجلههای علمی پژوهشی در یک دوره زمانی 5 ساله و در سطح بین المللی به عنوان نمونه مقالات یک رشته علوم اجتماعی(کتابداری و اطلاعرسانی)نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی SSCI از مجموعه پایگاههای اطلاعاتی مؤسسه ISI در یک دوره پنج ساله مطالعه شده است.
چون رفتار استنادی پژوهشگران رشتهها و حوزههای مختلف علمی متفاوت است،در اینجا سوال این است که شاخصهای استناد پایه علم سنجی1 تا چه اندازه میتواند در حوزه علوم انسانی کاربرد داشته باشد.
جدول 1:توزیع زبانی ارجاعات مقالات فارسی (به تصویر صفحه مراجعه شود) براساس دادههای جدول فوق حدود یک سوم از منابع مورد استناد در رشتههای مورد بررسی حوزه علوم انسانی به زبان فارسی است و متون زبان انگلیسی بیشترین حضور را در عرصه استنادات مقالات این (1) Social Science Ciaton Index (2) Institute for Scientific Information (3)-برگرفته از:محمد رضا داورپناه،رابطه میان رشتهای:تحلیل استنادی،گرازش طرح تحقیقاتی حوزه دارد.
سوال این است که چه نوع نوشتهای یک اثر علمی محسوب میشود؟آیا سرمقاله هم یک مقاله علمی است؟یا خلاصه چاپ شده در یک مجله هم مقاله قابل استناد است؟و یا آیا ارزش مقالات کوتاه بیشتر از مقالات کامل است؟بههرحال قبل از مبادرت به انجام هر پژوهشی برای سنجش اندازه،حدود،یا اهمیت علم باید پرسشهای روش شناسانه متنوعی را مد نظر قرار داد.