Abstract:
تکواژها در هر زبانی موضوع اصلی علم «ساختشناسی واژگانی» بهشمار میروند و به دوگروه وابسته و غیروابسته (آزاد) تقسیم میشوند. تکواژ وابسته «غیر» از تکواژهای معروف و پرکاربرد زبانی و از زمرۀ ادوات رایج استثنا در علم نحو عربی است. این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی بر آن است تا ساختارهای مختلف جدید و قدیم زبانی این تکواژ را شناسایی و معادلهای ترجمهای آنها را ارائه کند و کاربرد اختصاصی هر یک را برای زبانآموزان عربی و مترجمین این زبان تبیین کند. این بررسی نشان داد تکواژ وابسته «غیر» از 10 ساختار و به تبع آن 10 معادل ترجمهای در زبان عربی برخوردار است و ساختارهای «غیر + من + اسم جنس» و «غیر أنّ»، ساختار «غیر + ضمیر + من + اسم جنس/ اسم جمع» وساختار «من + غیر + مصدر موول / صریح» از جمله ساختارهای معاصر برای این تکواژ محسوب میشوند و هر یک معادل ترجمۀ خاص خویش را دارد. همچنین مشخص شد برخی ساختارهای جدید، جایگزین ساختارهای قدیمی این تکواژ هستند.
Morphemes in any language are the main subject of the science of "lexical construction" and are divided into two groups of dependent and non-dependent (free). This research with a descriptive-analytical approach aims to identify different new and old linguistic structures of the morpheme, provide their translation equivalents, and explain the specific application of each for Arabic learners and translators of the language. This study showed the dependent morpheme "GHAIR" has 10 structures and, of course, 10 equivalents of translation in the Arabic language. These (non + I + noun + gender), (non-noun), (non + pronoun + I + noun / gender noun), and (I + non + infinitive) are considered as contemporary structures for the morpheme and each has its own translation equivalent. It was also found that some new structures were substituted for the old ones of the morpheme.
Machine summary:
اين بررسي نشان داد تکواژ وابسـته «غيـر» از ١٠ سـاختار و بـه تبـع آن ١٠ معـادل ترجمـه اي در زبـان عربـي برخـوردار اسـت و ساختارهاي «غير + من + اسم جنس » و «غير أن »، ساختار «غير + ضـمير + مـن + اسـم جـنس / اسـم جمـع » وساختار «من + غير + مصـدر مـوول / صـريح » از جملـه سـاختارهاي معاصـر بـراي ايـن تکـواژ محسـوب ميشوند و هر يک معادل ترجمۀ خاص خويش را دارد.
اين بررسي برآن است تا بـا معرفـي تکواژ وابسته «غير» و جايگاه آن در زبان عربي به ارائه اشکال مختلـف سـاختاري کـاربرد آن بپردازد و معادل هاي ترجمه اي هر يک را مشخصا بـراي زبـان آمـوزان عربـي بـه ويـژه دانشجويان ايراني رشته زبان وادبيات عربي و مترجمي عربـي ارائـه کنـد.
اين چهار تفاوت به اين شرح هستند: ١- مغايرت در «غير» مربوط به ذات و صفت است ، اما مغايرت در تکواژ «إلا» تنها مربـوط به اثبات امر يا نفي آن است ؛ هر چند ممکن است تکـواژ «غيـر» در مفهـوم اثبـات يـا نفـي به کار رود (رضي استرآبادي، ١٣٨٩) و هر کجا که «إلا» براي غرض نفي کردن يـا اثبـات به کـار رود، مـيتـوان «غيـر» را جـايگزين آن کـرد (سـيبويه ، ٢٠٠٤ و ابـن سـراج ، ٢٠٠٨).
٢- تکواژ وابسته «غير» با توجه به ساختارهاي به کار رفته آن داراي ١٤ ساختار متفـاوت در زبان عربي است که در اين ميان ساختارهاي «غيـر» اسـتثنائي (در مفهـوم ادات إلا)، «غيـر» وصفي در معناي پيشوند منفيساز عربي (غير + ذي + مصدر) و ترکيب «لاغيـر و ولاغيـر» از کاربردهاي متداول از ديرباز تاکنون در زبان عربي هستند.