چکیده:
در این پژوهش دو داستان « علویه خانم » و «حاجی آقا» از هدایت و « ویولن روتچیلد » و «بانو و سگ ملوس» چخوف از دیدگاه طنز اجتماعی مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفته اند. درونمایه این داستانها نابسامانی هایی است که به صورت طنزگونه و خندهدار به تصویر کشیده شدهاند. هریک از شخصیت ها نمایندة قشر خاصی هستند. شباهت های اخلاقی و شخصیتی خاصی بین شخصیت های داستانها از جمله حاجی آقا و یاکوف و همچنین آنا بانوی داستان چخوف و علویه خانم وجود دارد. اما آنچه در آثار این دو نویسنده متفاوت است نوع نگرش آن ها است ؛ چخوف با لحنی امیدوارانه انتقاد می کند، حال آنکه یاس و ناامیدی در داستانهای هدایت به افراط دیده می شود. مهم ترین موضوعاتی که در آثار مورد بررسی این دو نویسنده قابل توجه است عبارتاند از معضلات اجتماعی ، بی عدالتی ، وجود فساد در بین طبقات مختلف جامعه و همدردی با انسانها، که همة این موارد با طنزی گزنده بیان شدهاند و مخاطب را به ابراز همدردی وا می دارند. هدف در این پژوهش بررسی مشترکات این دو نویسنده در شیوة پرداختن به طنز اجتماعی و مقایسة آن دو با یکدیگر است .
خلاصه ماشینی:
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی ، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران دریافت : ٩٠/٢/٢٥ پذیرش: ٩٠/٤/١٤ چکیده در این پژوهش دو داستان « علویه خانم » و «حاجی آقا» از هدایت و « ویولن روتچیلد » و «بانو و سگ ملوس» چخوف از دیدگاه طنز اجتماعی مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفته اند.
مهم ترین کتابهایی که در رابطه با صادق هدایت و چخوف در این تحقیق مورد استفاده بودهاند عبارت اند از: زندگی و آثار هدایت و از صبا تا نیما از یحیی آرین پور، گزیده و تحلیل داستانهای صادق هدایت از محمدمنصور هاشمی ، هدایت در آیینه آثارش از موسی الرضا طایفی اردبیلی ، نقدی بر زندگی و آثار چخوف از ماکسیم گورکی ، چخوف اثر هانری تروایا، آنتون چخوف از جی وینر، تاریخ ادبیات روس از ویکتور تراس، نقدی بر ادبیات روس از پیوتر بریتسللی و منابع دیگری از جمله عناصر داستان از رابرت اسکولز، دستور زبان داستان از احمد اخوت، فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز از محمدرضا اصلانی و مبانی نظریة ادبی از هانس برتنس .
گاه وجدان بیـدار و ضـمیر آگـاه نویسـندگان بـا بـزرگنمـایی و نمایـانتـر جلـوهدادن زشتی ها، معایب و نواقص پدیدهها و روابط حاکم در حیات اجتماعی در صـدد تـذکر، اصـلاح و رفـع آنها برمی آیند؛ به عبارت دیگر طنز اجتماعی با تصویر هجوآمیزی که از جهات زشت و منفی زنـدگی اجتماعی ترسیم می کند، معایب و مفاسد جامعـه و حقـایق تلـخ سیاسـی و اخلاقـی و مـذهبی و دیگـر جنبه های نادرست آن را به صورت اغراقآمیز، یعنی زشت و مشمئزکنندهتر از آنچه هست به نمـایش می گذارد تا صفات و مشخصات آن ها روشن تر و نمایـانتـر جلـوه کنـد و تضـاد وضـع موجـود بـا اندیشه یک زندگی متعالی آشکاتر شود (آرین پور، ١٣٥١: ٣٦) درایدن ٢ در تعریف طنز می گوید: «هدف راستین طنز اصلاح پلیدیهاست » (پلارد، ١٣٧٨: ٥)؛ این تعریف بیش تر به طنز اجتماعی و انتقادی بر می گردد.