چکیده:
در تحقیقات تحلیل گفتمان انتقادی اصطلاح تخصصی «ساخت های زبانی ایدئولوژیک» مفهومی بنیادی است که در نزد محققان تحلیل گفتمان مفهومی انتزاعی و مبهم است و تحقیق حاضر با روش تحلیلی - توصیفی درصدد حل این مسئله در قالب پرسش های زیر است : ساخت زبانی و ایدئولوژی و به دنبال آن ساخت زبانی ایدئولوژیک چیست ، و چگونه تعریف می شوند، چگونه در متون، بازنمایی و عینیت می یابند و بالاخره تحلیلگر تحلیل گفتمان انتقادی با استفاده از چه مفاهیم نظری و راهبردهایی می تواند این گونه ساخت ها را تحلیل کند؟ ساخت های زبانی نمودهای عینی نظامهای آوایی و واجی ، ساختواژهای، نحوی و گفتمانی و کاربردشناختی هر زبان هستند و ایدئولوژیها، نظامهای عقاید، باورها و باید و نبایدهایی هستند که اشتراکات گروههای اجتماعی – شناختی را منعکس می کنند.. ساخت های زبانی ایدئولوژیک آن دسته از ساخت های زبانی هستند که علاوه بر معنای کنش بیانی در گفتمان خاص، معانی کنش منظورشناختی و کنش تاثیری خود را به دست می آورند؛ یعنی این گفتمان با ایدئولوژی خاص خود است که معانی و پیام موردنظر را معین می کند و همیشه ساخت های ایدئولوژیک دارای معانی بیش از صورت زبانی هستند. همه متون به صورت بالقوه می توانند متشکل از ساخت های ایدئولوژیک باشند و تحلیلگر گفتمان انتقادی با بهرهمندی از مفاهیم و راهبردهای زبان شناختی و علوم اجتماعی می تواند تحلیل علمی از متون ارائه کند؛ همانطور که در متن مقالة حاضر روی عناوین روزنامه به طور عملی ارائه شده است
خلاصه ماشینی:
زیرا عدموجود تعریف مشخص از این مفهوم بنیادی و عدمتشخیص آنها توسط برخی تحلیلگران انتقادی و به دنبال آن ارائة تحلیلی نه چندان دقیق از متن ، مسئلة مهمی در تحقیقات زبانشناسی است که مقالة حاضر با روش تحقیق تحلیلی - توصیفی و کیفی انواع چنین ساخت های زبانشناختی اعم از ساختواژی، معنایی ، نحوی و کاربردشناسی را در چارچوب نظری نورمن فرکلاف با تجزیه و تحلیل صورت زبانی در مرحلة توصیف و ارتباط آنها با گفتمان و جامعه و منابع قدرت سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی در اجتماع، تفسیر و تبیین می کند و نشان می دهد که ساخت های ایدئولوژیک کدامند، مبنای بار ایدئولوژی داشتن این گونه ساخت های زبانی چیست ، و چگونه در تولید معنا و القای آن بر مخاطب عمل می کنند؟ از اهداف تحقیق حاضر این است که به علاقه مندان این حوزة علمی نشان دهد که در این گونه تحقیقات تنها تحلیل و تفسیر برخی عناوین روزنامه ها، آن هم به شیوة تفسیری و استناد به برخی از اصطلاحات کلیشه ای تحلیل گفتمان انتقادی و جامعه شناسی ، ازجمله مفهوم ساخت های ایدئولوژیک بدون پرداختن به توصیف زبانشناختی و مبانی کاربردشناختی که این روزها باب شده است ، کافی نیست .