چکیده:
این مقاله می کوشد تا نوع راوی و وجهیت حاکم بر دیدگاه راوی را در داستان کوتاه بهرام صادقی با عنوان «صراحت و قاطعیت » (١٣٨٨) بررسی کند. این مطالعه براساس الگوی پیشنهادی سیمپسون (١٩٩٣) صورت می گیرد که در آن روایت و زاویة دید با دیدگاهی زبانشناختی بررسی می شوند. هدف این پژوهش ، تعیین نوع راوی و نوع وجهیت این داستان می باشد. بنابراین در وهلة اول تلاش بر آن است که دریابیم از میان انواع راوی طرحشده در الگوی سیمپسون، این داستان به کدام نوع تعلق دارد و سپس بررسی نماییم که آیا وجهیت داستان مثبت ، منفی یا خنثی است . فرض ما این است که راوی این داستان سوم شخص روایی و داستان دارای وجهیت خنثی است . در این تحقیق ، دادهها براساس مقولات و ابزارهای تحلیلی معرفی شده در نظریه ، مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند؛ بنابراین روش این تحقیق توصیفی _ تحلیلی است . بررسی این داستان نشان می دهد که راوی از نوع «ب » (سوم شخص در حالت روایی ) است که با اراده و اختیار تام وارد ذهن شخصیت ها می شود. با بررسی ابزارهای وجهی به کاررفته در تکتک جملات داستان مشخص می شود که راوی در درجة اول از افعال و قیود تمنایی و سپس جملات بیانکنندة عقیده، جملات عام، فعل های امری، قیود و صفات ارزیابانه که همگی نشانگر وجهیت مثبت هستند، استفاده کرده است . همچنین راوی برای نشان دادن نحوة رخ دادن سوء تفاهمات و همچنین ارزیابی موقعیت ، از برخی ابزارهای زبانی مرتبط به وجهیت منفی استفاده کرده که عمدهترین آنها افعال شناختی است .
خلاصه ماشینی:
با بررسی ابزارهای وجهی به کاررفته در تکتک جملات داستان مشخص می شود که راوی در درجة اول از افعال و قیود تمنایی و سپس جملات بیانکنندة عقیده، جملات عام، فعل های امری، قیود و صفات ارزیابانه که همگی نشانگر وجهیت مثبت هستند، استفاده کرده است .
وجهیت متن که عمدهترین نقش را در شناسایی زاویة دید راوی دارد، مثبت ، منفی یا خنثی است ؟ (منظور آن است که ذهنیت راوی دربارة داستانی که نقل می کند، چیست و به صورت ساده این که آیا راوی از آنچه می گوید مطمئن است ؟ آیا می داند چه نگرش و احساس و پیامی را منتقل می - کند یا در احتمال و عدم قطعیت به سرمی برد؟) 4 برای پاسخ به پرسش های بالا، ابتدا پیشینة بحث و جایگاه زاویة دید در مطالعات روایت شناسی مطرح خواهد شد و پس از آن به معرفی انواع زاویة دید شامل زاویة دید زمانی ، مکانی ، عبارت - شناختی یا ترکیب بندی کلامی ، روانشناختی و ایدئولوژیکی پرداخته می شود.
علوی (١٣٨١) در پایاننامة کارشناسی ارشد خود به بررسی دیدگاه (زاویة دید) سه داستان کوتاه صادق چوبک پرداخته و با مبنا قرار دادن نظریة دیدگاه روایی راجر فالر١٥، رویکرد تحلیل کلام انتقادی را اتخاذ کرده است .
A Study of Narratological Point of View in Three Short Stories by Sadegh Choubak: A Critical Linguistic Analysis Perspective, M.
A. thesis, University of Tehran, Faculty of Literature and Humanities [In Persian].
"A Linguistic Analysis of the Narrative Point of View in ''The First Day in Tomb" by Sadegh Choubak (Simpson's Model, 1993)".
"Perspective from Cognitive Linguistics Point of View and Its Usage in Fiction Text Analysis".