چکیده:
پژوهش حاضر پژوهشی معنی شناختی است که به منظور بررسی معنایی فعل های سادة زبان فارسی و متناظرهای مرکب صوری ـ معنایی آنها صورت گرفته است ، تا مشخص شود از میان انواع گوناگون هم معنایی ، کدام انواع میان فعل های یادشده برقرار است و کدام انواع میان آنها برقرار نیست . در این بررسی ، نخست ، طرز تلقی نگارنده از فعل ساده و مرکب بیان شده و سپس ، اشارهای کلی به روشهای ساخت افعال مرکب از متناظر سادة آنها شده است . پس از آن، انواع تناظر میان فعل های ساده و مرکب معرفی شدهاند. پس از بحثی کوتاه دربارة انواع گوناگون هم معنایی ، کوشش شده به صورت مستدل و با ارائة نمونه ، انواع گوناگون هم معنایی مشخص شوند و اینکه کدام نوع یا انواع هم معنایی میان فعل های سادة زبان فارسی و متناظرهای صوری ـ معنایی مرکب آنها برقرار است . برای دستیابی به این هدف، آن گروه از فعل های سادة فارسی که دارای متناظرهای صوری ـ معنایی مرکب اند، از فرهنگ سخن برگرفته شدهاند و پیکرة موردبررسی را در این مختصر تشکیل دادهاند. با بررسی این پیکره که ٣٦٣ فعل دارد و در انتها، در بخش پیوست آمده، مشخص شده است که هم معنایی مطلق و ضمنی میان فعل های یادشده نیست ؛ اما سایر انواع هم معنایی میان آنها برقرار است
خلاصه ماشینی:
پس از بحثی کوتاه دربارة انواع گوناگون هم معنایی ، کوشش شده به صورت مستدل و با ارائة نمونه ، انواع گوناگون هم معنایی مشخص شوند و اینکه کدام نوع یا انواع هم معنایی میان فعل های سادة زبان فارسی و متناظرهای صوری ـ معنایی مرکب آنها برقرار است .
سپس ، با برشمردن انواع هم معنایی و اشاره به دیدگاه معنی شناسانی که آرای آنها از پرارجاعترین آرا در این باره بوده است ، انواع هم معنایی میان فعل های سادة زبان فارسی و متناظرهای مرکب صوری ـ معنایی آنها بررسی شده است تا مشخص شود چه نوع یا انواعی از هم معنایی میان این گروه از فعل ها برقرار است .
بنابراین ، هدف اصلی نگارنده در این پژوهش آن بوده است که مشخص کند، کدام انواع هم معنایی میان افعال ساده و متناظر(های) صوری ـ معنایی مرکب آنها وجود دارد.
فعل مرکب در آثار دستورنویسان و زبانشناسان ایرانی و غیرایرانی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است ؛ از میان آنها می توان به کتاب حلیة الانسان و حلیة اللسان اثر ابن مهنا، دانشمند زمان تیمور لنگ و نیز آثار لازار١ (١٩٥٧)، لمبتون ٢ (١٩٦٦) ، قریب و دیگران (١٣٥٠)، ویندفور 3 (١٩٧٩)، همایونفرخ (١٣٦٤)، خانلری (١٣٧٣ و ١٣٧٧)، گلدبرگ ٤ (٢٠٠٤ & ١٩٩٦)، طباطبایی (١٣٧٦)، وحیدیان کامیار (١٣٧٨)، ماهوتیان (١٣٧٨)، زاهدی (١٣٨٠)، میس ٥ (٢٠٠٣)، فامیلی (٢٠٠٦)، مشکوة الدینی (١٣٨٤)، دبیرمقدم (١٣٨٤)، کریمی دوستان (٢٠٠٨)، مولر٦ (٢٠٠٩)، ارکان (١٣٨٦) و باطنی (١٣٨٨) اشاره کرد.
٥. نتیجه گیری پژوهش حاضر کوششی معنی شناختی برای بررسی انواع هم معنایی میان فعل های سادة زبان فارسی و متناظرهای صوری ـ معنایی مرکب آنها بود.