چکیده:
ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن رﺷﺘﺔ زﺑﺎن و ادﺑﻴﺎت ﻋﺮﺑﻲ، ﺿﻌﻒ در ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮی ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ؛ ﺑﺮای ﺗﺤﻠﻴﻞ و رﻳﺸﻪﻳﺎﺑﻲ اﻳﻦ ﺿﻌﻒ، ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﻟّﻔﻪﻫﺎی ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﻛﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن آﻣﻮزش زﺑﺎنﻫﺎی ﺧﺎرﺟﻲ و ﻣﺪرﺳﺎن ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ ﻋﺮﺑﻲ، ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻣﺸﺨﺺ و ﺳﭙﺲ ﻣﻴﺰان ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬاری اﻳﻦ ﻣﺆﻟّﻔﻪﻫﺎ در ﺿﻌﻒ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن، از ﻧﻈﺮ اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪ. اﻳﻦ ﻣﺆﻟّﻔﻪﻫﺎ ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از: »ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻲﻧﺸﺎﻃﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻳﺎدﮔﻴﺮی و رﺷﺪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ«، »ﻣﻴﺰان ﻣﻔﻴﺪ و د 1. ش1. ﺑﻬﺎر 9831 ﻛﺎرآﻣﺪی ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﻮﺟﻮد«، »ﻣﻴﺰان ﻛﺎرآﻣﺪی ﺷﻴﻮهﻫﺎی اراﺋﺔ دروس ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ«، »ﻣﻴﺰان اﻧﮕﻴﺰة داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﻣﺎﻫﻴﺖ آن«، »ﻣﻴﺰان ﻛﺎرآﻣﺪی روشﻫﺎی ﺗﺪرﻳﺲ اﺳﺘﺎدان ﺑﺮای ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻧﺸﺎط داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن« ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ و »ﻣﻴﺰان ﻛﺎرآﻣﺪی روشﻫﺎی ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻬﺎرت ﺷﻨﻴﺪاری« ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻬﺎرت ﻣﻬﻢ، ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺎص. روش ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ، اﺑﺰار ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺷﻴﻮة ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ، ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ- ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﺳﺖ. ﻧﺘﻴﺠﺔ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻼف ﺑﺴﻴﺎری از ﮔﻤﺎنﻫﺎ، داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮی ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ ﻋﺮﺑﻲ ﺑﻲاﻧﮕﻴﺰه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ، ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﺑﻲﻧﺸﺎﻃﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻲاﻧﮕﻴﺰهﮔﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎرﻣﻲرود. از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ﺑﻲﻧﺸﺎﻃﻲ و ﺿﻌﻒ، »روشﻫﺎی ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺪرﻳﺲ«، »ﻓﻘﺪان ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ«، »ﻛﺎرآﻣﺪ ﻧﺒﻮدن ﻛﻼسﻫﺎی آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه زﺑﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﺮدن از ﻓﻨﻮن ﺷﻨﻴﺪاری ﻣﻨﺎﺳﺐ« و...اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻤﺎم ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺪ؛ از اﻳﻦرو ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﭼﻨﺪ ﻣﺆﻟﻔﺔ ﻣﻬﻢ و ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار در ﻳﺎدﮔﻴﺮی ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن آﻣﻮزش زﺑﺎنﻫﺎی ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺖ و ﻫﻢ ﻣﺪرﺳﺎن دروس ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ ﻋﺮﺑﻲ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎی ﺧﻮد ﺑﺎ ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن، ﺑﺮ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺿﻌﻒ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮی ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮدهاﻧﺪ.
ﻣﻴﺰان ﻛﺎرآﻣﺪی ﺷﻴﻮهﻫﺎی اراﺋﺔ دروس ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ ﺳﺆال 4: ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را در ﻣﻮرد ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ و ﺗﺸﺘﺖ ﻣﻴﺎن اراﺋﻪ و ﺗﺪرﻳﺲ دروﺳﻲ ﻣﺜﻞ ﻣﻜﺎﻟﻤﻪ، آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و اﻧﺸﺎء ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﺪ؟ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ در ﺳﻪ ﮔﻔﺘﺎر اﻳﻦ ﺳﺆال ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از: 1- اﻳﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﺳﺒﺐ رﺷﺪ ﻧﺎﻣﺘﻮازن ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ در داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد؛ 2- اﻳﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﺳﺒﺐ ﻳﺎدﮔﻴﺮی ﺑﻬﺘﺮ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن در ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻣﻬﺎرتﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد و 3- ﺳﺮﻓﺼﻞﻫﺎی ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﻳﻦ دروس از ﺳﻮی ﮔﺮوه ﻳﺎ داﻧﺸﮕﺎه، ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺪرﻳﺲ اﻳﻦ ﻣﻬﺎرتﻫﺎ )دروس( ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد.
از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ رﺷﺪ اﻳﻦ ﻣﻬﺎرت ﺳﺒﺐ رﺷﺪ دﻳﮕﺮ ﻣﻬﺎرتﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻲﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻬﺎرت و روشﻫﺎی ﻏﻠﻂ ﺗﺪرﻳﺲ دروس ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن، از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺑﻲﻧﺸﺎﻃﻲ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺿﻌﻒ آﻧﺎن در ﻳﺎدﮔﻴﺮی و رﺷﺪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ.
ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال ﺳﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ: از ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﺎدان و داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻴﺰان ﻛﺎرآﻣﺪی ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی آﻣﻮزﺷﻲ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮای آﻣﻮزش ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ ﻋﺮﺑﻲ در داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ، ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ.
ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆال ﭼﻬﺎر ﺗﺤﻘﻴﻖ: از ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﺎدان، روش اراﺋﺔ دروس ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی زﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﺰا، ﺳﺒﺐ رﺷﺪ ﻧﺎﻣﺘﻮازن اﻳﻦ ﻣﻬﺎرتﻫﺎ در داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ.