چکیده:
هدف از نگارش این مقاله ، شناسایی برخی از مهم ترین فرایندهای واجی موجود در همخوانهای گویش ٣ کردیکلهری براساس «چارچوب واجشناسی زایشی » است . برای این کار دادههایی از سیزده گویشور بومی در همة ردههای سنی و مقاطع تحصیلی ، از بی سواد تا تحصیلکرده، از طریق مصاحبه جمع آوری شده است . همچنین یکی از نگارندگان، گویشور٤ این گویش است . در انجام این پژوهش از منابع مکتوب مانند پایاننامه ، مقاله و کتابهای دیگر در این زمینه به عنوان پیشینة پژوهش استفاده شده است . دادهها بر مبنای الفبای آوانویسی بین المللی «آیپی ای »٥ آوانگاری شدهاند و روش پژوهش ، توصیفی - تحلیلی است . در این مقاله با بررسی دادهها انواع فرایندهای واجی ، همچون همگونی ، حذف در جایگاه میانی و پایانی ، درج آغازی و میانی ، تضعیف ، تقویت و قلب بررسی شدهاند. «حذف» و «تضعیف » پربسامدترین فرایندهای واجی در این گویش هستند و «درج» کم بسامدترین فرایند واجی محسوب می شود.
خلاصه ماشینی:
کردی جنوبی شاخه ای از گویش های جنوب غربی زبانهای ایرانی نو محسوب می شود و خواهر زبان فارسی است و با آن ریشة مشترک دارد (کلباسی ، ١٣٨٨: ٣٥).
از جمله منابع دیگر در این زمینه می توانیم فرهنگ کردیکرمانشاهی (درویشیان، ١٣٧٥)، پیشنان، واژهنامة گویش کردیکلهری (رضایی ، ١٣٨٤)، فرهنگ باشور (جلیلیان، ١٣٨٥)، مقایسة تطبیقی امثال کردی و فارسی (پارسا، ١٣٨٧)، شورشو، اشعار کردی و فارسی - کرمانشاهی (اشرفیان، ١٣٧٩)، مقایسة ساخت فعل در کرمانجی ، خراسانی ، کردیکرمانشاهی و کردیمهابادی (ترقی اوغاز، ١٣٧٩) و ...
55 ortition 56lenition جدول ١٢ (به تصویر صفحه مراجعه شود) دادههای بالا نشان می دهند که همخوان انسدادی و واکدار d درکلمات فارسی جدید و کلمات دخیل ، در گویش کردیکلهری به همخوان انسدادی و بی واک t تبدیل شده است (٦٤ :١٩٩٤ ,Kenstowicz).
گویش کردیکلهری صورت زیرساختی غلت /w/ را در نظام واجی خود به عنوان یک همخوان حفظ کرده است ، اما در زبان فارسی این غلت به همخوانهای واکدار و جلودهانی [b] ، [- v] و گاهی [g] تبدیل شده است .
تبدیل /f/ به [ w] جدول ١٤ (به تصویر صفحه مراجعه شود) در گویش کردیکلهری همخوانهای لبی در جایگاه پایان واژه یا پایانة هجا و پس از واکه به غلت [w] تبدیل می شوند و فرایند تضعیف در آنها عمل می کند.
همخوان سایشی /v/ در زبان فارسی یک واج محسوب می شود، اما در این گویش واجگونه همخوانهای /f/ و /b/ است .
"A Comparison of Consonantal Phonological Processes in Lori Balagarive dialect with Standard Persian".