چکیده:
در این مقاله با بررسی تناوب موضوعی برخی فعلهای مرکب در زبان فارسی نشان میدهیم چگونه یک توصیف مبتنی بر زمینههای معنایی میتواند به پرسشهایی در زمینة رفتار نحوی و ساختهای موضوعی مرتبط با این فعلها پاسخ دهد. در زبان فارسی تعدادی از فعلهای مرکب، میتوانند در تناوب سببی شرکت کنند. این فعلها دارای گونة سببی و ضد سببی هستند. اما در برخی بافتها، گونة ضد سببی پذیرفتنی نیست؛ درحالیکه گونة سببی پذیرفتنی است. در این مقاله رفتار متفاوت این فعلها را در بافتهای مختلف در چارچوب نظریة «معناشناسی زمینه» (Vide. Fillmore & Atkins, 1992) توضیح داده و نشان میدهیم این فعلها با دو زمینة معنایی مرتبط هستند. همچنین با استفاده از مفهوم زمینة معنایی (Vide. Fillmore & Baker, 2010) نشان میدهیم برخلاف کریمیدوستان (2005) که معتقد است ساخت موضوعی فعلهای مرکب به وسیلة عنصر غیر فعلی تعیین میشود و نیز برخلاف عقیدة فولی، هارلی و کریمی (2005) که مدعیاند همکرد و عنصر غیر فعلی در تعیین ساخت موضوعی فعلهای مرکب مؤثر هستند، ساخت موضوعی این فعلها به وسیلة کل ساخت حاوی فعل تعیین میشود.
خلاصه ماشینی:
معناشناسی زمینه و تناوب فعل های مرکب در زبان فارسی * علی صفری استادیار زبان شناسی، دانشگاه حضرت معصومه (س )، قم ، ایران دریافت : ٩٢/٦/٢ پذیرش : ٩٢/١١/٢ چکیده در این مقاله با بررسی تناوب موضوعی برخی فعل های مرکب در زبان فارسی نشان میدهیم چگونه یک توصیف مبتنی بر زمینه های معنایی میتواند به پرسش هایی در زمینۀ رفتار نحوی و ساخت های موضوعی مرتبط با این فعل ها پاسخ دهد.
در این مقاله با استفاده از مفهوم زمینۀ معنایی نشان خواهیم داد که کل ساخت حاوی فعل مرکب ، تعیین کنندة ساخت 1 causative ternation 2 inchoative 3 anticausative 4 .
این مقاله شامل بخش های ذیل است : بخش «٢» به مطالعات پیشین در باب فعل های تناوبی و عوامل مؤثر در شرکت فعل ها در تناوب سببی میپردازد؛ در بخش «٣» این مقاله با معرفی معناشناسی زمینه ٨ نشان خواهیم داد با استفاده از معناشناسی زمینه ، به عنوان یک ابزار توصیفی، میتوان رفتار متفاوت فعل های مرکب در بافت های مختلف را توضیح داد؛ در بخش «٤» نشان خواهیم داد فعل های تناوبی با دو زمینۀ معنایی مرتبط هستند و معنای فعل فقط در یک زمینه با ساخت ضد سببی تطابق دارد؛ به همین دلیل فعل مورد نظر در زمینۀ معنایی ذکرشده دارای گونۀ ضد سببی نیست ؛ سپس استدلال خواهیم کرد ساخت موضوعی فعل های مرکب توسط کل ساختی که فعل مرکب در آن قرار دارد، تعیین میشود و درنهایت ، در بخش «٥» به نتیجه گیری خواهیم پرداخت .