چکیده:
مقالة حاضر به مطالعة ساختاری و صوری بندهای موصولی (توصیفی و توضیحی) زبان فارسی میپردازد. پرسش اصلی این پژوهش، چگونگی حرکت بند موصولی از جایگاه اشتقاق در پایه به انتهای جمله و چگونگی اتصال آن به گروههای بالاتر است. بهطور کلی، سه دیدگاه درخصوص حرکت بند موصولی در زبان وجود دارد: دیدگاه حرکت بند به سمت راست (جایگاه پس از فعل و انتهای جمله)، دیدگاه ادغام با تأخیر و دیدگاه حرکت عناصری مانند فعل به سمت چپ و سرگردانی بند در جایگاه پس از فعل. برای پاسخگویی به پرسش پژوهش باید گفت تحلیل دادههای زبان فارسی نشان میدهد با توجه به امکان داشتن بندهای موصولی متوالی در جایگاه پس از فعل، حرکت اجباری بند نتیجه از جایگاه متمم درجه به جایگاه پایانی و نیز امکان حرکت بند موصولی با هستههای همپایه، حرکت بند موصولی در فارسی فقط به جایگاه پس از فعل صورت میپذیرد. بند موصولی حرکتیافته به گروه زمان یا گروه کانون افزوده میشود تا بر رد خود تسلط سازهای داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
"از آنجا که اتفاق نظر در میان زبانشناسان در موضوع حرکت بند موصولی در زبان فارسی وجود ندارد، این پژوهش سعی بر آن دارد تا براساس استدلالات نحوی و به کمک دادههایی که برگرفته از متون نوشتاری است نشان دهد که جایگاه اشتقاق در پایة بند موصولی قبل از فعل به صورت افزودهای برای هستة اسمی است که به دلایل نقشی ، نحوی توسط فرآیند حرکت بند و حرکت گروه اسمی مرکب به جایگاه پس از فعل افزوده می شود.
گرچه حرف اضافه به همراه متمم خود می تواند جابه جا شود، اما قرارگرفتن حرف اضافه قبل از هستة اسمی در گروه اسمی مرکب حاوی بند موصولی همیشه ممکن نیست ؛ یعنی قرارگرفتن حرف اضافه قبل از هستة بند موصولی در صورتی مجاز است که فعل بند موصولی و بند اصلی برای نقش تتا به حرف اضافه مشترک نیاز داشته باشند، در غیر این صورت برای اجتناب از تداخل نقش های تتا با فعل بند موصولی و فعل بند اصلی ، حرف اضافه باید در بند موصولی باقی بماند و در جایگاه متمم آن ضمیر استفاده شود و نیز حذف بند موصولی به نادستوریشدن جمله منجر می شود: ١٠) الف .
نتیجه گیری تحلیل دادههای زبان فارسی ، روند شکل گیری صورتهای مختلف بند موصولی را نشان می دهد و مشخص می کند که با توجه به جایگاه بند موصولی قبل از حرکت و همراه شدن آن با گروههای اسمی دیگر و نیز مؤکد نشدن بندهای متممی ، تنها رویکرد حرکت به راست بندها و افزودگی آنها به گروه زمان و گروه کانون اتخاذ می شود."